ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΡΔΑΣΗΣ
ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ ΣΕ ΔΡΟΜΟΥΣ ΛΑΙΚΟΥΣ
ΕΝΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΑΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Ο Βασίλης Καρδάσης, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, έγραψε ένα βιβλίο για τον αξέχαστο δημοσιογράφο, αθλητικογράφο, μα κυρίως ακούραστο ερευνητή του Λαϊκού Τραγουδιού Πάνο Γεραμάνη. Το βιβλίο έχει τίτλο ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ ΣΕ ΔΡΟΜΟΥΣ ΛΑΙΚΟΥΣ και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ.
Πιστεύω πως ο δημιουργός αυτού του συγγραφικού πονήματος έχει καταπιαστεί μ’ ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο. Το να εξιστορήσει κανείς τη ζωή κάποιου άλλου χωρίς να προσφύγει σε μυθοπλασία, ούτως ή άλλως το θεωρώ δύσκολο. Πόσο μάλλον όταν ο άνθρωπος του οποίου η ζωή ερευνάται και περιγράφεται, είχε ο ίδιος ταχθεί στο να ερευνά τις ζωές άλλων και να καταγράφει ενδιαφέρουσες καταστάσεις και γεγονότα γύρω απ’ αυτές. Εδώ, είναι σημαντικό να πούμε ότι, σ’ αυτό το βιβλίο ο Καρδάσης κατορθώνει να αποφύγει τον σκόπελο της απλής αναφοράς σε πληροφορίες που θα θεωρούσαμε τετριμμένες και συνεπώς θα καθιστούσαν την ανάγνωση του πονήματος ανιαρή και βαρετή. Δηλαδή, δεν μας προσφέρει μια βιογραφία στην οποία παραθέτει μόνο στοιχεία για το πότε ο Πάνος Γεραμάνης γεννήθηκε ή για το πότε και πως έκανε αυτό ή εκείνο. Αντιθέτως, παράλληλα με τα γεγονότα που συνθέτουν τη ζωή του βιογραφούμενου, μας μεταφέρει και το κλίμα της εποχής κατά την οποία γεννήθηκε, έζησε και δημιούργησε ο Γεραμάνης.
Ο Πάνος Γεραμάνης είδε το φως της ζωής το 1945, μια εποχή που σημάδεψε καθοριστικά την κοινωνικοπολιτική ιστορία της πατρίδας μας.. Έτσι οι νεότεροι αναγνώστες πληροφορούνται για τα κοινωνικά φαινόμενα που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο όπως και για κάποια από τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, ένα τέτοιο φαινόμενο αποτέλεσε η φυγή πολλών ανθρώπων από την περιφέρεια, τόσο προς την πρωτεύουσα όσο και προς το εξωτερικό. Επρόκειτο για ένα φαινόμενο που δημιούργησαν, μεταξύ άλλων, οι μετεμφυλιακές συνθήκες και ό,τι αυτές συνεπάγονταν.
Παρόμοια φαινόμενα εκείνη την εποχή ήσαν επίσης η προσήλωση του κόσμου στο ραδιόφωνο και η ανάπτυξη του ποδοσφαίρου ως λαοφιλούς αθλήματος των Ελλήνων. Η προσήλωση στο ραδιόφωνο ήταν το έναυσμα που δημιούργησε το ενδιαφέρον του Πάνου τόσο για το Λαϊκό Τραγούδι, όσο και για το ποδόσφαιρο, δυο κοινωνικά φαινόμενα που την αγάπη του γι αυτά την πέρασε στον κόσμο με το ίδιο πάθος.
Την ταχτική του Καρδάση να εντάσσει τα γεγονότα από τη ζωή του βιογραφούμενου στο κλίμα της περιόδου κατά την οποία αυτός ανδρώθηκε, ακλουθούν και οι ερευνητές του Ρεμπέτικου Νέαρχος Γεωργιάδης και Τάνια Ραχματούλινα. Αυτό ισχύει σε σχέση με τα βιβλία που οι αυτοί οι δυο ερευνητές έγραψαν από κοινού για τον Θόδωρο Δερβενιώτη και τον Κώστα Παπαδόπουλο. Θεωρώ ότι μια τέτοια προσέγγιση έχει οπωσδήποτε πολύ περισσότερο ενδιαφέρον από την ξερή παράθεση περιστατικών, αφού μ’ αυτόν τον τρόπο, εμμέσως μεν πλην σαφώς, ο συγγραφέας μεταφέρει στον αναγνώστη δεδομένα που ασφαλώς συνετέλεσαν στο να διαμορφώσουν το χαρακτήρα και την πορεία του βιογραφούμενου. Αρκεί βέβαια ο βιογράφος να γνωρίζει πως να περνάει ομαλά από την καταγραφή του γενικότερου κοινωνικού κλίματος σε αυτή των προσωπικών γεγονότων. Τόσο ο Καρδάσης όσο και ο Γεωργιάδης με την Ραχματούλινα το πετυχαίνουν αυτό στα πονήματά τους. Τα βιβλία των δύο τελευταίων, που έχουν τίτλο Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ και Ο ΠΑΓΚΑΝΙΝΙ ΤΟΥ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙΟΥ, κυκλοφορούν και τα δυο από τις εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ.
Κλείνοντας όμως ας ξαναγυρίσουμε στον Πάνο Γεραμάνη. Σε είδηση η οποία αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο σχετικά με την κυκλοφορία του βιβλίου που σχολιάζεται εδώ, ο Βαγγέλης Βαγγελάτος έγραφε πως ο ερευνητής ‘έφυγε’ το 2003. Πρόκειται για λανθασμένη πληροφορία. Είναι γνωστό πως το μοιραίο συνέβη δυο χρόνια αργότερα, δηλαδή το 2005. Επίσης, με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια λεπτομέρεια που είχα παραλείψει σε άρθρο που έγραψα μετά το θάνατο του Πάνου, και που αφορούσε το Πρόγραμμα ‘ΛΑΙΚΟΙ ΒΑΡΔΟΙ’ που ο Γεραμάνης παρουσίαζε στο Ραδιόφωνο. Ενώ τα τελευταία χρόνια αυτή η εκπομπή μεταδιδόταν στη συχνότητα των 103,7 στις επτά με οκτώ το βράδυ, τον πρώτο καιρό μετάδοσής της από την Ελληνική Ραδιοφωνία την παρουσίαζε από τη συχνότητα των 93,6 στις τέσσερις με πέντε το απόγευμα.
Π. Σκούρτης
7 -8 -2010
ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ ΣΕ ΔΡΟΜΟΥΣ ΛΑΙΚΟΥΣ
ΕΝΑΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΕΡΕΥΝΗΤΗ ΤΟΥ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΛΑΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ
Ο Βασίλης Καρδάσης, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης, έγραψε ένα βιβλίο για τον αξέχαστο δημοσιογράφο, αθλητικογράφο, μα κυρίως ακούραστο ερευνητή του Λαϊκού Τραγουδιού Πάνο Γεραμάνη. Το βιβλίο έχει τίτλο ΠΑΝΟΣ ΓΕΡΑΜΑΝΗΣ ΣΕ ΔΡΟΜΟΥΣ ΛΑΙΚΟΥΣ και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΑΓΚΥΡΑ.
Πιστεύω πως ο δημιουργός αυτού του συγγραφικού πονήματος έχει καταπιαστεί μ’ ένα ιδιαίτερα δύσκολο έργο. Το να εξιστορήσει κανείς τη ζωή κάποιου άλλου χωρίς να προσφύγει σε μυθοπλασία, ούτως ή άλλως το θεωρώ δύσκολο. Πόσο μάλλον όταν ο άνθρωπος του οποίου η ζωή ερευνάται και περιγράφεται, είχε ο ίδιος ταχθεί στο να ερευνά τις ζωές άλλων και να καταγράφει ενδιαφέρουσες καταστάσεις και γεγονότα γύρω απ’ αυτές. Εδώ, είναι σημαντικό να πούμε ότι, σ’ αυτό το βιβλίο ο Καρδάσης κατορθώνει να αποφύγει τον σκόπελο της απλής αναφοράς σε πληροφορίες που θα θεωρούσαμε τετριμμένες και συνεπώς θα καθιστούσαν την ανάγνωση του πονήματος ανιαρή και βαρετή. Δηλαδή, δεν μας προσφέρει μια βιογραφία στην οποία παραθέτει μόνο στοιχεία για το πότε ο Πάνος Γεραμάνης γεννήθηκε ή για το πότε και πως έκανε αυτό ή εκείνο. Αντιθέτως, παράλληλα με τα γεγονότα που συνθέτουν τη ζωή του βιογραφούμενου, μας μεταφέρει και το κλίμα της εποχής κατά την οποία γεννήθηκε, έζησε και δημιούργησε ο Γεραμάνης.
Ο Πάνος Γεραμάνης είδε το φως της ζωής το 1945, μια εποχή που σημάδεψε καθοριστικά την κοινωνικοπολιτική ιστορία της πατρίδας μας.. Έτσι οι νεότεροι αναγνώστες πληροφορούνται για τα κοινωνικά φαινόμενα που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο όπως και για κάποια από τα επόμενα χρόνια. Για παράδειγμα, ένα τέτοιο φαινόμενο αποτέλεσε η φυγή πολλών ανθρώπων από την περιφέρεια, τόσο προς την πρωτεύουσα όσο και προς το εξωτερικό. Επρόκειτο για ένα φαινόμενο που δημιούργησαν, μεταξύ άλλων, οι μετεμφυλιακές συνθήκες και ό,τι αυτές συνεπάγονταν.
Παρόμοια φαινόμενα εκείνη την εποχή ήσαν επίσης η προσήλωση του κόσμου στο ραδιόφωνο και η ανάπτυξη του ποδοσφαίρου ως λαοφιλούς αθλήματος των Ελλήνων. Η προσήλωση στο ραδιόφωνο ήταν το έναυσμα που δημιούργησε το ενδιαφέρον του Πάνου τόσο για το Λαϊκό Τραγούδι, όσο και για το ποδόσφαιρο, δυο κοινωνικά φαινόμενα που την αγάπη του γι αυτά την πέρασε στον κόσμο με το ίδιο πάθος.
Την ταχτική του Καρδάση να εντάσσει τα γεγονότα από τη ζωή του βιογραφούμενου στο κλίμα της περιόδου κατά την οποία αυτός ανδρώθηκε, ακλουθούν και οι ερευνητές του Ρεμπέτικου Νέαρχος Γεωργιάδης και Τάνια Ραχματούλινα. Αυτό ισχύει σε σχέση με τα βιβλία που οι αυτοί οι δυο ερευνητές έγραψαν από κοινού για τον Θόδωρο Δερβενιώτη και τον Κώστα Παπαδόπουλο. Θεωρώ ότι μια τέτοια προσέγγιση έχει οπωσδήποτε πολύ περισσότερο ενδιαφέρον από την ξερή παράθεση περιστατικών, αφού μ’ αυτόν τον τρόπο, εμμέσως μεν πλην σαφώς, ο συγγραφέας μεταφέρει στον αναγνώστη δεδομένα που ασφαλώς συνετέλεσαν στο να διαμορφώσουν το χαρακτήρα και την πορεία του βιογραφούμενου. Αρκεί βέβαια ο βιογράφος να γνωρίζει πως να περνάει ομαλά από την καταγραφή του γενικότερου κοινωνικού κλίματος σε αυτή των προσωπικών γεγονότων. Τόσο ο Καρδάσης όσο και ο Γεωργιάδης με την Ραχματούλινα το πετυχαίνουν αυτό στα πονήματά τους. Τα βιβλία των δύο τελευταίων, που έχουν τίτλο Ο ΘΟΔΩΡΟΣ ΔΕΡΒΕΝΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΤΕΜΦΥΛΙΑΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ και Ο ΠΑΓΚΑΝΙΝΙ ΤΟΥ ΜΠΟΥΖΟΥΚΙΟΥ, κυκλοφορούν και τα δυο από τις εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ.
Κλείνοντας όμως ας ξαναγυρίσουμε στον Πάνο Γεραμάνη. Σε είδηση η οποία αναρτήθηκε στο Διαδίκτυο σχετικά με την κυκλοφορία του βιβλίου που σχολιάζεται εδώ, ο Βαγγέλης Βαγγελάτος έγραφε πως ο ερευνητής ‘έφυγε’ το 2003. Πρόκειται για λανθασμένη πληροφορία. Είναι γνωστό πως το μοιραίο συνέβη δυο χρόνια αργότερα, δηλαδή το 2005. Επίσης, με την ευκαιρία αυτή, θα ήθελα να αναφερθώ σε κάποια λεπτομέρεια που είχα παραλείψει σε άρθρο που έγραψα μετά το θάνατο του Πάνου, και που αφορούσε το Πρόγραμμα ‘ΛΑΙΚΟΙ ΒΑΡΔΟΙ’ που ο Γεραμάνης παρουσίαζε στο Ραδιόφωνο. Ενώ τα τελευταία χρόνια αυτή η εκπομπή μεταδιδόταν στη συχνότητα των 103,7 στις επτά με οκτώ το βράδυ, τον πρώτο καιρό μετάδοσής της από την Ελληνική Ραδιοφωνία την παρουσίαζε από τη συχνότητα των 93,6 στις τέσσερις με πέντε το απόγευμα.
Π. Σκούρτης
7 -8 -2010
