Η ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΜΠΟΥΖΟΥΞΗ ΓΙΑΝΝΗ ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ
ΚΑΙ Ο ΝΕΟΣ ΔΙΣΚΟΣ ΤΟΥ ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ
Ο Γιάννης Σταματίου δεν είναι μόνο ένας δεξιοτέχνης σολίστας του μπουζουκιού, αλλά ανήκει και στους κορυφαίους του είδους. Στον χώρο της Ρεμπέτικης και Λαϊκής Μουσικής τον έμπασαν οι προγενέστεροι ομότεχνοί του, τα αδέλφια Μήτσος και Σπύρος Ευσταθίου. Παρενθετικά να πούμε πως ο Μήτσος Ευσταθίου πολύ πριν από το 1967 - την εποχή που άρχισε να εμφανίζεται ως ερμηνευτής - είχε διατελέσει και μπουζουξής. Ωστόσο, αυτός που ανέδειξε τον Σταματίου ήταν ο Μανόλης Χιώτης, ο οποίος, επειδή ο Γιάννης ήταν πολύ μικρός όταν πρωτοξεκίνησε, του κόλλησε και το παρατσούκλι ‘Σπόρος’.
Ο Σπόρος εξελίχτηκε σε τόσο κορυφαίο δεξιοτέχνη που συχνά, όταν δεν μπορούσε να παίξει ο Χιώτης σε ηχογραφήσεις τραγουδιών του, τον αντικαθιστούσε εκείνος. Εκτός όμως από συνθέσεις του Χιώτη έχει παίξει και σε αναρίθμητα τραγούδια άλλων. Μια περίπτωση όπου η πενιά του είναι χαρακτηριστική, αποτελεί η ηχογράφηση του τραγουδιού ‘Το Πουκάμισο’, το οποίο είναι δημιουργία του Βασίλη Τσιτσάνη. Στην παραλλαγή όπου παίζει ο Σταματίου - το διατυπώνω έτσι γιατί δεν γνωρίζω αν αυτή είναι η μόνη ηχογράφηση του αναφερόμενου κομματιού – τραγουδάει ο Στέλιος Καζαντζίδης.
Στη δεκαετία του ‘50 ο Σπόρος ήταν μεταξύ πολλών εκπροσώπων του Ρεμπέτικου που, όπως και τόσοι άλλοι, αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Λέγεται μάλιστα πως αρκετοί απ’ όσους πήραν αυτή την απόφαση όταν γύρισαν στην Ελλάδα είχαν πλέον ξεχαστεί και δεν ήταν εύκολο να ενταχθούν και πάλι στο χώρο. Μεταξύ αυτών ήσαν ο Χάρης Λεμονόπουλος, ο Γιάννης Τατασόπουλος, ο Δημήτρης Στεργίου ή Μπέμπης και διάφοροι άλλοι.
Κατά την προσωπική μου γνώμη - τουλάχιστον όσον αφορά τους σολίστες – τούτο συνέβη και για τον εξής λόγο: κατά τη διαμονή τους στο εξωτερικό αποφάσισαν να υιοθετήσουν έναν τρόπο παιξίματος που ήταν πολύ πιο εφετζίδικος από αυτόν που χρησιμοποιούσαν πριν, προκειμένου να εντυπωσιάζουν τους μετανάστες. Μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα λοιπόν, αυτός ο ‘εισαγόμενος’ τρόπος ίσως να μην ήταν αποδεκτός από τους υπεύθυνους των δισκογραφικών εταιριών αλλά κυρίως από τους ντόπιους φίλους του Ρεμπέτικου.
Ο Γιάννης Σταματίου έχει, εκτός των άλλων, ηχογραφήσει και τρεις σολιστικούς δίσκους, που όλοι κυκλοφορούν από την εταιρία ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ. Το ΣΠΟΡΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΤΑΥΓΕΙΕΣ και τελευταία το ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ. Σε αντίθεση με τους δυο προηγούμενους που περιλαμβάνουν κομμάτια τα οποία χαρακτηρίζονται από τον τρόπο παιξίματος που αναφέραμε πιο πάνω, στο ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ το παίξιμο είναι περισσότερο δεξιοτεχνικό και λιγότερο εφετζίδικο.
Σύμφωνα με συνέντευξη του σολίστα στον Γιώργο Τσάμπρα, την ιδέα του τίτλου εμπνεύστηκε από το γεγονός ότι αποφάσισε να παίξει όλα τα κομμάτια σε νυχτερινές ώρες. Όμως, ακόμα και τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια να μη γνωρίζαμε, μας δημιουργείται μια τέτοια εντύπωση καθώς τα κομμάτια του δίσκου διαπνέονται από μια ξεχωριστή απαλότητα. Δηλαδή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πρόσφατος δίσκος του Γιάννη Σταματίου ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ, περιλαμβάνει μελωδίες που όχι μόνο αποδίδονται με δεξιοτεχνικό τρόπο, αλλά είναι και ατμοσφαιρικές.
Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι ανήκω σ’ αυτούς τους υποστηρικτές της λαϊκής μουσικής που πιστεύουν ότι το εντυπωσιακό παίξιμο δεν συμβαδίζει απαραιτήτως με το δεξιοτεχνικό. Ας μην ξεχνάμε πως από τον καιρό που ο Μανόλης Χιώτης μετέτρεψε το τρίχορδο μπουζούκι της εποχής του σε τετράχορδο, αυτοί οι δύο τρόποι παιξίματος τείνουν να ταυτίζονται. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι ένας δεξιοτέχνης σολίστας που σέβεται τον εαυτό του δεν θα έχει και στιγμές που επιθυμεί να εντυπωσιάσει. Όμως θεωρώ ότι ο εντυπωσιασμός δεν πρέπει να γίνεται αυτοσκοπός. Με άλλα λόγια, πρωταρχικό μέλημα ενός δεξιοτέχνη σολίστα πρέπει να είναι το να δημιουργήσει στον ακροατή και άλλα συναισθήματα πέραν του εντυπωσιασμού.
Π. Σκούρτης
20/8/2010
Ο Γιάννης Σταματίου δεν είναι μόνο ένας δεξιοτέχνης σολίστας του μπουζουκιού, αλλά ανήκει και στους κορυφαίους του είδους. Στον χώρο της Ρεμπέτικης και Λαϊκής Μουσικής τον έμπασαν οι προγενέστεροι ομότεχνοί του, τα αδέλφια Μήτσος και Σπύρος Ευσταθίου. Παρενθετικά να πούμε πως ο Μήτσος Ευσταθίου πολύ πριν από το 1967 - την εποχή που άρχισε να εμφανίζεται ως ερμηνευτής - είχε διατελέσει και μπουζουξής. Ωστόσο, αυτός που ανέδειξε τον Σταματίου ήταν ο Μανόλης Χιώτης, ο οποίος, επειδή ο Γιάννης ήταν πολύ μικρός όταν πρωτοξεκίνησε, του κόλλησε και το παρατσούκλι ‘Σπόρος’.
Ο Σπόρος εξελίχτηκε σε τόσο κορυφαίο δεξιοτέχνη που συχνά, όταν δεν μπορούσε να παίξει ο Χιώτης σε ηχογραφήσεις τραγουδιών του, τον αντικαθιστούσε εκείνος. Εκτός όμως από συνθέσεις του Χιώτη έχει παίξει και σε αναρίθμητα τραγούδια άλλων. Μια περίπτωση όπου η πενιά του είναι χαρακτηριστική, αποτελεί η ηχογράφηση του τραγουδιού ‘Το Πουκάμισο’, το οποίο είναι δημιουργία του Βασίλη Τσιτσάνη. Στην παραλλαγή όπου παίζει ο Σταματίου - το διατυπώνω έτσι γιατί δεν γνωρίζω αν αυτή είναι η μόνη ηχογράφηση του αναφερόμενου κομματιού – τραγουδάει ο Στέλιος Καζαντζίδης.
Στη δεκαετία του ‘50 ο Σπόρος ήταν μεταξύ πολλών εκπροσώπων του Ρεμπέτικου που, όπως και τόσοι άλλοι, αποφάσισαν να μεταναστεύσουν στην Αμερική. Λέγεται μάλιστα πως αρκετοί απ’ όσους πήραν αυτή την απόφαση όταν γύρισαν στην Ελλάδα είχαν πλέον ξεχαστεί και δεν ήταν εύκολο να ενταχθούν και πάλι στο χώρο. Μεταξύ αυτών ήσαν ο Χάρης Λεμονόπουλος, ο Γιάννης Τατασόπουλος, ο Δημήτρης Στεργίου ή Μπέμπης και διάφοροι άλλοι.
Κατά την προσωπική μου γνώμη - τουλάχιστον όσον αφορά τους σολίστες – τούτο συνέβη και για τον εξής λόγο: κατά τη διαμονή τους στο εξωτερικό αποφάσισαν να υιοθετήσουν έναν τρόπο παιξίματος που ήταν πολύ πιο εφετζίδικος από αυτόν που χρησιμοποιούσαν πριν, προκειμένου να εντυπωσιάζουν τους μετανάστες. Μετά την επιστροφή τους στην Ελλάδα λοιπόν, αυτός ο ‘εισαγόμενος’ τρόπος ίσως να μην ήταν αποδεκτός από τους υπεύθυνους των δισκογραφικών εταιριών αλλά κυρίως από τους ντόπιους φίλους του Ρεμπέτικου.
Ο Γιάννης Σταματίου έχει, εκτός των άλλων, ηχογραφήσει και τρεις σολιστικούς δίσκους, που όλοι κυκλοφορούν από την εταιρία ΚΑΘΡΕΦΤΗΣ. Το ΣΠΟΡΟΣ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΣ, ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΑΝΤΑΥΓΕΙΕΣ και τελευταία το ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ. Σε αντίθεση με τους δυο προηγούμενους που περιλαμβάνουν κομμάτια τα οποία χαρακτηρίζονται από τον τρόπο παιξίματος που αναφέραμε πιο πάνω, στο ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ το παίξιμο είναι περισσότερο δεξιοτεχνικό και λιγότερο εφετζίδικο.
Σύμφωνα με συνέντευξη του σολίστα στον Γιώργο Τσάμπρα, την ιδέα του τίτλου εμπνεύστηκε από το γεγονός ότι αποφάσισε να παίξει όλα τα κομμάτια σε νυχτερινές ώρες. Όμως, ακόμα και τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια να μη γνωρίζαμε, μας δημιουργείται μια τέτοια εντύπωση καθώς τα κομμάτια του δίσκου διαπνέονται από μια ξεχωριστή απαλότητα. Δηλαδή, θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πρόσφατος δίσκος του Γιάννη Σταματίου ΜΕ ΧΑΜΗΛΩΜΕΝΑ ΦΩΤΑ, περιλαμβάνει μελωδίες που όχι μόνο αποδίδονται με δεξιοτεχνικό τρόπο, αλλά είναι και ατμοσφαιρικές.
Κλείνοντας, θα ήθελα να προσθέσω ότι ανήκω σ’ αυτούς τους υποστηρικτές της λαϊκής μουσικής που πιστεύουν ότι το εντυπωσιακό παίξιμο δεν συμβαδίζει απαραιτήτως με το δεξιοτεχνικό. Ας μην ξεχνάμε πως από τον καιρό που ο Μανόλης Χιώτης μετέτρεψε το τρίχορδο μπουζούκι της εποχής του σε τετράχορδο, αυτοί οι δύο τρόποι παιξίματος τείνουν να ταυτίζονται. Βέβαια κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι ένας δεξιοτέχνης σολίστας που σέβεται τον εαυτό του δεν θα έχει και στιγμές που επιθυμεί να εντυπωσιάσει. Όμως θεωρώ ότι ο εντυπωσιασμός δεν πρέπει να γίνεται αυτοσκοπός. Με άλλα λόγια, πρωταρχικό μέλημα ενός δεξιοτέχνη σολίστα πρέπει να είναι το να δημιουργήσει στον ακροατή και άλλα συναισθήματα πέραν του εντυπωσιασμού.
Π. Σκούρτης
20/8/2010
