ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΔΥΟ ΕΚΔΟΧΕΣ ΤΗΣ ΕΚΠΟΜΠΗΣ
ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΣΟΛΙΣΤΑ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Φέτος συμπληρώνονται 40 χρόνια από το θάνατο του Μανόλη Χιώτη. Το τηλεοπτικό πρόγραμμα της ΝΕΤ «Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ», το οποίο παρουσιάζει ο Χρήστος Βασιλόπουλος κάθε Δευτέρα βράδυ, μετέδωσε εκπομπή-αφιέρωμα σ’ αυτόν τον πρωτοπόρο μουσικό, κυρίως δεξιοτέχνη σολίστα του μπουζουκιού, αλλά επίσης συνθέτη και καινοτόμο όσον αφορά την εξέλιξη του οργάνου. Ο Μανόλης Χιώτης είδε το φως της ζωής, ακριβώς εκατό χρόνια μετά από την εποχή που οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων. Γεννήθηκε το 1921 στη Θεσσαλονίκη. Παρόλ’ αυτά - κάνοντας παίγνιο με τον τίτλο ενός τραγουδιού του Τσιτσάνη - θα μπορούσε να πει κανείς πως ο Χιώτης έζησε 'περιπλανώμενη ζωή', αφού μεγάλωσε στο Ναύπλιο και στο Λεωνίδιο Κυνουρίας, πήγε στην Αμερική και πέθανε στην Αθήνα από καρδιακή προσβολή το 1970.
Η σταδιοδρομία αυτού του σπουδαίου μουσικού ως σολίστα, λέγεται ότι ξεκίνησε δίπλα στον ομότεχνό του και - εκείνη την εποχή καταξιωμένο - συνθέτη Δημήτρη ή Μήτσο Γκόγκο, γνωστότερο ως Μπαγιαντέρα. Λέγεται επίσης πως πολλά από τα τραγούδια τα οποία έπαιξε ο τότε έφηβος Μανόλης, αλλά και πολλές από τις πρώτες δικές του συνθέσεις ερμήνευσε ο Στράτος Παγιουμτζής. Αυτά, σύμφωνα με πληροφορίες που δεν αναφέρθηκαν στην εκπομπή για την οποία μιλήσαμε παραπάνω, αλλά αν θυμάμαι καλά, τις έχω κατά καιρούς ακούσει και αναφέρονται επίσης στο βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου «ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ».
Ο καλλιτέχνης στον οποίο αναφερόμαστε έμεινε στην ιστορία του Λαϊκού Τραγουδιού - κατά την προσωπική μου πάντα γνώμη - βασικά για δύο λόγους: πρώτον για την καινοτομία που έκανε στο μπουζούκι μετατρέποντάς το από τρίχορδο σε τετράχορδο όργανο και δεύτερον για τις δημιουργίες λατινογενούς ύφους, άρα και γρήγορου ρυθμού, που αυτή η μετατροπή τον βοήθησε να αποδώσει. Τούτος ήταν ο λόγος που στην αρχή αυτού του άρθρου ανέφερα τον Χιώτη περισσότερο ως δεξιοτέχνη σολίστα και πρωτοπόρο, παρά ως συνθέτη. Ωστόσο, και κάποιες από τις δημιουργίες του που έχουν τη μουσική φόρμα του κλασικού ρεμπέτικου, είναι εξίσου αξιόλογες με αυτές που βασίζονται σε πιο αλέγκρους ρυθμούς. Ένα από τα τραγούδια που ανήκει στην πρώτη κατηγορία είναι το βαρύ ζεϊμπέκικο «Του Πόνου το Ποτήρι», γνωστότερο και με τον τίτλο «Σύρτε και Φέρτε τον Παπά».
Τώρα όμως ας επανέλθω στις καινοτομίες που έκανε ο αναφερόμενος καλλιτέχνης στο μπουζούκι. Σημειωτέον ότι ανήκω στους υποστηριχτές της άποψης πως το ηχόχρωμα του τρίχορδου είναι πιο αυθεντικό απ’ αυτό του τετράχορδου. Παρόλ’ αυτά, πιστεύω το εξής: αυτή η καινοτομία στο μπουζούκι ίσως τελικά να ήταν αναγκαία για την εξέλιξη του οργάνου και την εξάπλωση της δημοτικότητάς του. Και τούτο, παρά την άποψη του Τάκη Μπίνη που υποστηρίζει ότι ο Χιώτης ‘έγδαρε το μπουζούκι’. Άλλωστε, θεωρώ πως αν ο συγκεκριμένος σολίστας δεν ήταν δεξιοτέχνης πρωτίστως στο τρίχορδο μπουζούκι, δεν θα μπορούσε να έχει τη γρηγοράδα από την οποία διακρίθηκε το παίξιμό του στο τετράχορδο. Για του λόγου το αληθές, η δεξιοτεχνία του στο τρίχορδο μπουζούκι ακούγεται σ’ έναν δίσκο που έχει τίτλο «ΠΑΙΞΕ ΜΟΥ ΧΙΩΤΗ ΜΠΟΥΖΟΥΚΑΚΙ». Ο δίσκος αυτός είναι συλλεκτικός και δεν υπάρχει στο εμπόριο. Ακούγοντάς τον, διακρίνουμε αρκετά στοιχεία της τεχνικής που θα αναπτύξει ο Χιώτης όταν αργότερα θα παίξει τετράχορδο μπουζούκι.
Υποστηρίζεται πως ο αναφερόμενος σολίστας μεταξύ άλλων καινοτομιών που έκανε ήταν και ο πρώτος που μετέτρεψε το μπουζούκι, εκτός από τρίχορδο σε τετράχορδο, επίσης από συμβατικό σε ηλεκτρικό. Σύμφωνα με μαρτυρία του μπουζουξή Γιάννη Σταματίου, γνωστότερου ως Σπόρου, η οποία μεταδόθηκε από το τηλεοπτικό μουσικό πρόγραμμα του Κώστα Φέρρη ‘Ονείρου Ελλάς’, για τη μετατροπή αυτή αρχικά χρησιμοποιήθηκε ενισχυτής γραμμοφώνου. Ο Σπόρος - κορυφαίος δεξιοτέχνης κι αυτός που θεωρείται ο δεύτερος εαυτός του Χιώτη - διατείνεται ότι, μετά από εκείνη την πρώτη τροποποίηση σε ηλεκτρικό, ‘το όργανο μπορεί να μην είχε καλό ήχο, αλλά ένταση είχε’.
Ο Μανόλης Χιώτης παντρεύτηκε τρείς φορές. Η πρώτη σύζυγός του ήταν η Ζωή Γρυπάρη, γνωστότερη ως Ζωή Νάχη, πασίγνωστη καλλιτέχνιδα του Ελληνικού Τραγουδιού Ευρωπαϊκού Τύπου, δηλαδή εκείνου του μουσικού είδους που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε Ελαφρό Τραγούδι. Από αυτό το γάμο απέκτησε δύο παιδιά, τον Διαμαντή- που σήμερα ακούγεται ότι ακολουθεί τον καλλιτεχνικό δρόμο του πατέρα του- και τη Μαρία. Δεύτερη γυναίκα του ήταν η Μαίρη Λίντα, με την οποία ως γνωστόν έκαναν μεγάλες επιτυχίες και αποτέλεσαν διάσημο καλλιτεχνικό ζευγάρι. Ο τρίτος γάμος του ήταν πάλι με τραγουδίστρια, την Μπέμπα Κυριακίδου.
Εδώ όμως ας επανέλθουμε στην εκπομπή του Χρήστου Βασιλόπουλου για την οποία μιλήσαμε και στην αρχή αυτού του άρθρου. Πριν από ένα χρόνο περίπου και συγκεκριμένα στις 20 Ιουνίου του 2009, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την ίδια ακριβώς εκπομπή μέσω Διαδικτύου. Αυτό δεν θα υπήρχε κάποιος ιδιαίτερος λόγος να το αναφέρω, αν δεν είχα την βεβαιότητα ότι , μεταξύ της τηλεοπτικής και διαδικτυακής εκδοχής της ίδιας εκπομπής, υπάρχουν διαφορές οι οποίες μπερδεύουν το θεατή. Για παράδειγμα, ο Μανόλης Χιώτης υπήρξε, ως γνωστόν, ο βασικός σολίστας στη λαϊκή εκδοχή του έργου «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ» σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και ποίηση Γιάννη Ρίτσου. Στην διαδικτυακή εκδοχή ακούμε τον Μίκη Θεοδωράκη να μας λέει ότι ο Χιώτης τον επισκέφτηκε στο στρατόπεδο όπου τον είχαν κρατούμενο και πληροφορούμαστε επίσης ότι λίγο μετά από αυτή την επίσκεψη ο σολίστας έπαθε το επεισόδιο που του αφαίρεσε τη ζωή. Δεν αναφέρεται όμως ότι κατά την επίσκεψη αυτή συνελήφθη και κακοποιήθηκε από τους φρουρούς του Θα ήθελα λοιπόν να πω ότι δεν μπορώ να εξηγήσω ποιος μπορεί να είναι ο λόγος που δικαιολογεί τόση διαφοροποίηση μεταξύ τηλεοπτικής και διαδικτυακής εκπομπής του ίδιου προγράμματος. Προς τι αυτό το μπέρδεμα;
Πάνος Σκούρτης
25 -3 -2010
ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΕΣ ΑΥΤΟΥ ΤΟΥ ΣΟΛΙΣΤΑ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ
Φέτος συμπληρώνονται 40 χρόνια από το θάνατο του Μανόλη Χιώτη. Το τηλεοπτικό πρόγραμμα της ΝΕΤ «Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ», το οποίο παρουσιάζει ο Χρήστος Βασιλόπουλος κάθε Δευτέρα βράδυ, μετέδωσε εκπομπή-αφιέρωμα σ’ αυτόν τον πρωτοπόρο μουσικό, κυρίως δεξιοτέχνη σολίστα του μπουζουκιού, αλλά επίσης συνθέτη και καινοτόμο όσον αφορά την εξέλιξη του οργάνου. Ο Μανόλης Χιώτης είδε το φως της ζωής, ακριβώς εκατό χρόνια μετά από την εποχή που οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν κατά των Τούρκων. Γεννήθηκε το 1921 στη Θεσσαλονίκη. Παρόλ’ αυτά - κάνοντας παίγνιο με τον τίτλο ενός τραγουδιού του Τσιτσάνη - θα μπορούσε να πει κανείς πως ο Χιώτης έζησε 'περιπλανώμενη ζωή', αφού μεγάλωσε στο Ναύπλιο και στο Λεωνίδιο Κυνουρίας, πήγε στην Αμερική και πέθανε στην Αθήνα από καρδιακή προσβολή το 1970.
Η σταδιοδρομία αυτού του σπουδαίου μουσικού ως σολίστα, λέγεται ότι ξεκίνησε δίπλα στον ομότεχνό του και - εκείνη την εποχή καταξιωμένο - συνθέτη Δημήτρη ή Μήτσο Γκόγκο, γνωστότερο ως Μπαγιαντέρα. Λέγεται επίσης πως πολλά από τα τραγούδια τα οποία έπαιξε ο τότε έφηβος Μανόλης, αλλά και πολλές από τις πρώτες δικές του συνθέσεις ερμήνευσε ο Στράτος Παγιουμτζής. Αυτά, σύμφωνα με πληροφορίες που δεν αναφέρθηκαν στην εκπομπή για την οποία μιλήσαμε παραπάνω, αλλά αν θυμάμαι καλά, τις έχω κατά καιρούς ακούσει και αναφέρονται επίσης στο βιβλίο του Ηλία Πετρόπουλου «ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ».
Ο καλλιτέχνης στον οποίο αναφερόμαστε έμεινε στην ιστορία του Λαϊκού Τραγουδιού - κατά την προσωπική μου πάντα γνώμη - βασικά για δύο λόγους: πρώτον για την καινοτομία που έκανε στο μπουζούκι μετατρέποντάς το από τρίχορδο σε τετράχορδο όργανο και δεύτερον για τις δημιουργίες λατινογενούς ύφους, άρα και γρήγορου ρυθμού, που αυτή η μετατροπή τον βοήθησε να αποδώσει. Τούτος ήταν ο λόγος που στην αρχή αυτού του άρθρου ανέφερα τον Χιώτη περισσότερο ως δεξιοτέχνη σολίστα και πρωτοπόρο, παρά ως συνθέτη. Ωστόσο, και κάποιες από τις δημιουργίες του που έχουν τη μουσική φόρμα του κλασικού ρεμπέτικου, είναι εξίσου αξιόλογες με αυτές που βασίζονται σε πιο αλέγκρους ρυθμούς. Ένα από τα τραγούδια που ανήκει στην πρώτη κατηγορία είναι το βαρύ ζεϊμπέκικο «Του Πόνου το Ποτήρι», γνωστότερο και με τον τίτλο «Σύρτε και Φέρτε τον Παπά».
Τώρα όμως ας επανέλθω στις καινοτομίες που έκανε ο αναφερόμενος καλλιτέχνης στο μπουζούκι. Σημειωτέον ότι ανήκω στους υποστηριχτές της άποψης πως το ηχόχρωμα του τρίχορδου είναι πιο αυθεντικό απ’ αυτό του τετράχορδου. Παρόλ’ αυτά, πιστεύω το εξής: αυτή η καινοτομία στο μπουζούκι ίσως τελικά να ήταν αναγκαία για την εξέλιξη του οργάνου και την εξάπλωση της δημοτικότητάς του. Και τούτο, παρά την άποψη του Τάκη Μπίνη που υποστηρίζει ότι ο Χιώτης ‘έγδαρε το μπουζούκι’. Άλλωστε, θεωρώ πως αν ο συγκεκριμένος σολίστας δεν ήταν δεξιοτέχνης πρωτίστως στο τρίχορδο μπουζούκι, δεν θα μπορούσε να έχει τη γρηγοράδα από την οποία διακρίθηκε το παίξιμό του στο τετράχορδο. Για του λόγου το αληθές, η δεξιοτεχνία του στο τρίχορδο μπουζούκι ακούγεται σ’ έναν δίσκο που έχει τίτλο «ΠΑΙΞΕ ΜΟΥ ΧΙΩΤΗ ΜΠΟΥΖΟΥΚΑΚΙ». Ο δίσκος αυτός είναι συλλεκτικός και δεν υπάρχει στο εμπόριο. Ακούγοντάς τον, διακρίνουμε αρκετά στοιχεία της τεχνικής που θα αναπτύξει ο Χιώτης όταν αργότερα θα παίξει τετράχορδο μπουζούκι.
Υποστηρίζεται πως ο αναφερόμενος σολίστας μεταξύ άλλων καινοτομιών που έκανε ήταν και ο πρώτος που μετέτρεψε το μπουζούκι, εκτός από τρίχορδο σε τετράχορδο, επίσης από συμβατικό σε ηλεκτρικό. Σύμφωνα με μαρτυρία του μπουζουξή Γιάννη Σταματίου, γνωστότερου ως Σπόρου, η οποία μεταδόθηκε από το τηλεοπτικό μουσικό πρόγραμμα του Κώστα Φέρρη ‘Ονείρου Ελλάς’, για τη μετατροπή αυτή αρχικά χρησιμοποιήθηκε ενισχυτής γραμμοφώνου. Ο Σπόρος - κορυφαίος δεξιοτέχνης κι αυτός που θεωρείται ο δεύτερος εαυτός του Χιώτη - διατείνεται ότι, μετά από εκείνη την πρώτη τροποποίηση σε ηλεκτρικό, ‘το όργανο μπορεί να μην είχε καλό ήχο, αλλά ένταση είχε’.
Ο Μανόλης Χιώτης παντρεύτηκε τρείς φορές. Η πρώτη σύζυγός του ήταν η Ζωή Γρυπάρη, γνωστότερη ως Ζωή Νάχη, πασίγνωστη καλλιτέχνιδα του Ελληνικού Τραγουδιού Ευρωπαϊκού Τύπου, δηλαδή εκείνου του μουσικού είδους που έχουμε συνηθίσει να αποκαλούμε Ελαφρό Τραγούδι. Από αυτό το γάμο απέκτησε δύο παιδιά, τον Διαμαντή- που σήμερα ακούγεται ότι ακολουθεί τον καλλιτεχνικό δρόμο του πατέρα του- και τη Μαρία. Δεύτερη γυναίκα του ήταν η Μαίρη Λίντα, με την οποία ως γνωστόν έκαναν μεγάλες επιτυχίες και αποτέλεσαν διάσημο καλλιτεχνικό ζευγάρι. Ο τρίτος γάμος του ήταν πάλι με τραγουδίστρια, την Μπέμπα Κυριακίδου.
Εδώ όμως ας επανέλθουμε στην εκπομπή του Χρήστου Βασιλόπουλου για την οποία μιλήσαμε και στην αρχή αυτού του άρθρου. Πριν από ένα χρόνο περίπου και συγκεκριμένα στις 20 Ιουνίου του 2009, είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω την ίδια ακριβώς εκπομπή μέσω Διαδικτύου. Αυτό δεν θα υπήρχε κάποιος ιδιαίτερος λόγος να το αναφέρω, αν δεν είχα την βεβαιότητα ότι , μεταξύ της τηλεοπτικής και διαδικτυακής εκδοχής της ίδιας εκπομπής, υπάρχουν διαφορές οι οποίες μπερδεύουν το θεατή. Για παράδειγμα, ο Μανόλης Χιώτης υπήρξε, ως γνωστόν, ο βασικός σολίστας στη λαϊκή εκδοχή του έργου «ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ» σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και ποίηση Γιάννη Ρίτσου. Στην διαδικτυακή εκδοχή ακούμε τον Μίκη Θεοδωράκη να μας λέει ότι ο Χιώτης τον επισκέφτηκε στο στρατόπεδο όπου τον είχαν κρατούμενο και πληροφορούμαστε επίσης ότι λίγο μετά από αυτή την επίσκεψη ο σολίστας έπαθε το επεισόδιο που του αφαίρεσε τη ζωή. Δεν αναφέρεται όμως ότι κατά την επίσκεψη αυτή συνελήφθη και κακοποιήθηκε από τους φρουρούς του Θα ήθελα λοιπόν να πω ότι δεν μπορώ να εξηγήσω ποιος μπορεί να είναι ο λόγος που δικαιολογεί τόση διαφοροποίηση μεταξύ τηλεοπτικής και διαδικτυακής εκπομπής του ίδιου προγράμματος. Προς τι αυτό το μπέρδεμα;
Πάνος Σκούρτης
25 -3 -2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου