ΚΟΥΙΝΤΕΤΟ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΑΛΑΝΤΖΗ

         

ΤΖΑΖ  ΔΙΑΣΚΕΥΕΣ  ΣΕ  ΜΕΛΩΔΙΕΣ  ΤΩΝ    ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ-  ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ

Η  προσφορά  του  Μάνου  Χατζηδάκη και του  Μίκη  Θεοδωράκη  στον  πολιτισμικό  χάρτη  της  χώρας  μας  γενικότερα, αλλά  και στον μουσικό ειδικότερα,  αποτελεί  γεγονός    αδιαμφισβήτητο.  Το έργο τους, που για  τη  διερεύνηση  του  ενδιαφέρθηκαν ομότεχνοί  τους  όχι μόνο από την  Ελλάδα  αλλά  και  από το εξωτερικό,  έχει  κεντρίσει  το  ενδιαφέρον εκπροσώπων τόσο από μουσικά είδη παρεμφερή με αυτό με το οποίο οι Χατζηδάκης και Θεοδωράκης καταπιάνονται, όσο και από διαφορετικούς μουσικούς χώρους.

Σε αυτό το άρθρο θα σχολιάσουμε κάποιες διασκευές μελωδιών  των εν  λόγω δημιουργών που ο μουσικός και συνθέτης  Δημήτρης Καλαντζής παρουσίασε τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα θα αναφερθούμε σε δυο πολύ ενδιαφέροντες ορχηστρικούς  δίσκους. Σχετικά με τον μουσικό Δημήτρη Καλαντζή, σε αυτό το σημείο θα πρέπει να διευκρινίσουμε  ότι μιλάμε για τον πιανίστα και τζαζίστα και όχι για τον κιθαρίστα με το ίδιο ονοματεπώνυμο, τον δημιουργό της σειράς τραγουδιών ΚΟΡΟΝΑ-ΓΡΑΜΜΑΤΑ. Το ΚΟΡΟΝΑ-ΓΡΑΜΜΑΤΑ είναι ένας δίσκος όπου, με μεγάλη επιτυχία, συνδυάζονται το ρεμπέτικο και το λαϊκό με την ροκ μπαλάντα.

Συγκεκριμένα οι δίσκοι με τζαζ διασκευές σε μελωδίες των Χατζηδάκη και Θεοδωράκη τους οποίους ο προαναφερόμενος τζαζίστας ηχογράφησε με το κουιντέτο του, κυκλοφόρησαν με την εξής σειρά: το 2011 προηγήθηκε εκείνος με διασκευές σε μελωδίες του Μάνου Χατζηδάκη, ενώ δυο χρόνια αργότερα, το 2013, ακολούθησε αυτός με διασκευές  σε  συνθέσεις  του  Μίκη Θεοδωράκη. Στους προαναφερόμενους δίσκους οι  γενικοί  τίτλοι όσο και οι τίτλοι  των  συνθέσεων  που  περιλαμβάνονται  αναγράφονται  στα αγγλικά  μα  και  στα ελληνικά. Ο τίτλος στον  δίσκο με τις διασκευές  σε  συνθέσεις  του Χατζηδάκη είναι: Manos, Jazz tribute to Manos Hadjidakis ή  Μάνος ΤΖΑΖ  ΑΦΙΕΡΩΜΑ  ΣΤΟΝ   ΜΑΝΟ  ΧΑΤΖΗΔΑΚΗ, ενώ αυτός με  διασκευές σε  συνθέσεις  του Θεοδωράκη τιτλοφορείται Mikis Theodorakis «Modes & Moods»  ή   Μίκης Θεοδωράκης «ΤΡΟΠΟΙ  ΚΑΙ  ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ» .

Παρενθετικά και πριν  προχωρήσω  στο να σχολιάσω   το περιεχόμενο  στους  αναφερόμενους  δίσκους,  θα ήθελα να «σταθώ» στην έννοια  με την οποία αναγράφεται  η λέξη «modes» ή «τρόποι»  στον  τίτλο  του  δίσκου που μόλις αναφέρθηκε.  Εδώ η  λέξη  τρόπος μπορεί  να  έχει  διπλή  σημασία.  Αφενός  μπορεί να  υποδηλώνει  την  μορφή - δηλαδή τον τρόπο – με την  οποία  θέλει  ο  βασικός  συντελεστής  αυτής της  δουλειάς να  παρουσιάσει τις  συνθέσεις  που  διασκευάζει,  μπορεί όμως και να  περικλείει  τη  μουσικολογική  έννοια  του  όρου. Μουσικολογικά η λέξη «τρόπος» είναι μια έννοια που χρησιμοποιείται στη μελέτη μουσικών ειδών όπως είναι το Δημοτικό, το Ρεμπέτικο και η τζαζ,   όπου  βασικό  ρόλο  παίζει  ο  αυτοσχεδιασμός. Σύμφωνα με τον Φοίβο Ανωγειανάκη και το βιβλίο του «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΛΑΪΚΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ», υπάρχουν δυο είδη μουσικών κλιμάκων. Οι σπουδαγμένοι μουσικοί χρησιμοποιούν γενικά τη συγκερασμένη κλίμακα που είναι αυτή  της βασικής οκτάβας,  ενώ οι λαϊκοί - κυρίως αυτοσχέδιοι μουσικοί -χρησιμοποιούν σε γενικές γραμμές τη «φυσική» κλίμακα, με άλλα λόγια εκείνη που δημιουργείται από τα ενδιάμεσα σημεία της συγκερασμένης, δηλαδή μουσικά διαστήματα όπως τα διατονικά και χρωματικά ημιτόνια.  Ο τρόπος λοιπόν είναι ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο κινείται ο αυτοσχεδιασμός. Ακόμα και ο αυτοσχεδιασμός που σε σχέση με το βασικό μουσικό κομμάτι φαντάζει «ελεύθερος», θέλει κι αυτός τους κανόνες του  αλλιώς θ’ ακουστεί παράταιρος.

        Παρότι η τζαζ αναμφισβήτητα ανήκει στα είδη Λαϊκής Μουσικής, θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι πιο δυτικότροπη  από τα είδη Ελληνικής Λαϊκής Μουσικής όπως το Δημοτικό και το Ρεμπέτικο Τραγούδι. Είναι γνωστό πως ο Μάνος Χατζηδάκης μόλις το 1949 θεώρησε το ρεμπέτικο και το λαϊκό τραγούδι ως μουσικά είδη άξια λόγου, τότε που έκανε κι εκείνη την μνημειώδη διάλεξη. Άρα η μουσική του Μάνου, όντας πιο δυτικότροπη από αυτή του Μίκη, θα λέγαμε πως ήδη διαθέτει στοιχεία τζαζ και επομένως δεν αφήνει  πολλά περιθώρια για τις προσωπικές εμπνεύσεις του διασκευαστή. Έτσι, προχωρώντας στο να αναλύσουμε αυτό καθεαυτό το περιεχόμενο των εν λόγω δίσκων, θα μπορούσαμε να πούμε ότι εκείνος που παρουσιάζει πιο ενδιαφέρουν  είναι το «Modes & Moods», οι διασκευές σε τραγούδια του Μ. Θεοδωράκη.  Γιατί, πράγματι, δημιουργεί μεγάλο ενδιαφέρον το να περιμένει κανείς να ακούσει με ποιον τρόπο ένας κορυφαίος τζαζίστας, ο Δημήτρης Καλατζής - που άλλωστε είναι και ο βασικός συντελεστής του δίσκου - αποδίδει κάποιες από τις πλέον λαϊκότροπες μελωδίες του Μίκη Θεοδωράκη, όπως  τα τραγούδια «Μαρίνα», «Του Μικρού Βοριά», «Στα Περβόλια»  και «Την Πόρτα Ανοίγω το Βράδυ». Κι’ αυτό, δεδομένου ότι ακόμα και μέσα στις πιο «μοντέρνες» μελωδίες του Θεοδωράκη, το λαϊκό στοιχείο είναι πιο ισχυρό και πιο έντονο απ’ ό,τι σ’ αυτές του Χατζηδάκη.

Το ενδιαφέρον με τις συγκεκριμένες δισκογραφικές δουλειές δεν είναι τόσο ότι ο διασκευαστής και οι συνεργάτες του προσθέτουν στις μελωδίες  κάποιες τζαζίστικες πινελιές, αλλά το γεγονός ότι δημιουργούν έναν τζαζίστικο καμβά  μέσα από τον οποίο «αναδύονται» σίγα–σιγά οι συνθέσεις των συγκεκριμένων δημιουργών. Και αυτό είναι το ιδιαίτερα ξεχωριστό στοιχείο στους υπό συζήτηση δίσκους.

           Εκτός από τον βασικό συντελεστή, τον διασκευαστή των μελωδιών και πιανίστα Δημήτρη Καλαντζή, το κουιντέτο συμπληρώνεται από τους Τάκη Πατερέλη: άλτο σαξόφωνο, Ανδρέα Πολυζωγόπουλο: τρομπέτα, φλικόρνο, Αλέξανδρο- Δράκο Κτιστάκη: ντραμς και Γιώργο Γεωργιάδη: κοντραμπάσο. Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω ότι, κατά την προσωπική μου γνώμη, ο Τάκης Πατερέλης είναι από τους καλύτερους σαξοφωνίστες που διαθέτει αυτή τη στιγμή η ελληνική μουσική σκηνή, μετά τον Γιώργο Κατσαρό και τον Στέλιο Βήχο που τον διαδέχτηκε.

            Στους εν λόγω δίσκους το κουιντέτο συνοδεύουν τα παρακάτω μουσικά σύνολα:  στο Manos -Jazz tribute to Manos Hadjidakis, τα έγχορδα της Καμεράτας, ενώ στο Μίκης Θεοδωράκης «Modes & Moods», η Ορχήστρα Πατρών που διευθύνει ο Μίλτος Λογιάδης. Την ενορχήστρωση εγχόρδων στον δίσκο «Modes & Moods» έκανε ο  Γιάννης Αντωνόπουλος, ενώ συμμετέχουν οι Δημήτρης Παπαδόπουλος, Βαγγέλης Κατσαρέλης και Διονύσης Κοκκόλης στις τρομπέτες  και ο Γιώργος Ζαρέας στο τρομπόνι.

  

Π.Σκούρτης

7/10/2014