Μ. ΠΛΕΣΣΑΣ - ΔΑΚΗΣ

ΔΑΚΗΣ: MOMENTS

Η ΑΠΟΔΕΙΞΗ ΟΤΙ Ο ΜΙΜΗΣ ΠΛΕΣΣΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΝΘΕΣΕΙ ΜΟΥΣΙΚΗ ΠΟΥ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗΣ


Σήμερα στον τόπο μας, στον χώρο του τραγουδιού, τα πράγματα είναι κάπως περίεργα. Αυτό παρατηρείται όχι μόνο στον χώρο του Λαϊκού, αλλά και γενικότερα. Ακόμα και καταξιωμένοι καλλιτέχνες από τους οποίους θα περίμενε κανείς να στηρίξουν το Εγχώριο Τραγούδι - όπως πχ. η Δήμητρα Γαλάνη, η Χάρις Αλεξίου και ο Γιώργος Νταλάρας - περιλαμβάνουν στους δίσκους τους μεταξύ άλλων και ξενόφερτες μελωδίες επενδυμένες με ελληνικούς στίχους. Όμως αλλού είναι το πρόβλημα: ενώ θα μπορούσαν κάλλιστα να παραγγέλνουν καινούργιες μουσικές από αλλοδαπούς συνθέτες – πολλοί από τους οποίους είναι πλέον εγκατεστημένοι στην Ελλάδα - αναζητούν εκείνες που επειδή έχουν ξεχωρίσει ήδη στο εξωτερικό, θεωρούν ότι θ’ αγγίξουν πιο πολύ τον κόσμο. Κάτι τέτοιο βέβαια - κατά την προσωπική μου πάντα γνώμη- δημιουργεί τεράστιο πρόβλημα, γιατί ούτε ο καλός ελληνικός στίχος προσαρμόζεται εύκολα στις συγκεκριμένες μελωδίες, ούτε οι μουσικές εντάσσονται ομαλά στη γενική ατμόσφαιρα αυτών των δίσκων.
Σίγουρα εδώ ως αντίλογος μπορεί να ειπωθεί ότι το φαινόμενο δεν είναι καινούργιο. Η χρήση ξενόφερτων μελωδιών από Έλληνες Συνθέτες είναι παλιά ιστορία. Ειδικά ο χώρος του Λαϊκού Τραγουδιού υπέφερε κάποτε από μια τέτοια μάστιγα, και αναφερόμαστε στη λεγόμενη ‘εποχή της Ινδοκρατίας’. Το θέμα όμως είναι άλλο. Οι συνθέτες που τότε επιδίδονταν σ’ αυτή την πρακτική, διασκεύαζαν τις μελωδίες προσπαθώντας να τις προσαρμόσουν - στο βαθμό που αυτό ήταν εφικτό -, τόσο στα εγχώρια ηχοχρώματα, όσο και στο προσωπικό μουσικό τους ιδίωμα. Αντιθέτως στις μέρες μας οι μουσικές αλλοδαπών δημιουργών χρησιμοποιούνται ατόφιες, χωρίς να γίνεται καμιά απόπειρα ενσωμάτωσης ντόπιων μουσικών στοιχείων.
Μέσα στο κλίμα που μόλις περιγράψαμε έρχεται ένας δίσκος στον οποίο κυρίως επικρατεί ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο. Στον δίσκο ‘MOMENTS’ τόσο η στιχουργός Λουκίλα Καρέρ, όσο και άλλοι ομότεχνοί της, ‘καρφώνουν’ ξενόγλωσσους στίχους πάνω σε μελωδίες του Μίμη Πλέσσα. Τα κομμάτια ερμηνεύει ο Δάκης. Εδώ υπάρχουν βέβαια και κάποια τραγούδια με ελληνικούς στίχους, αλλά στα περισσότερα οι στίχοι είναι γραμμένοι σε έξη ξένες γλώσσες: Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά, Αραβικά και Βραζιλιάνικα. Να σημειωθεί εδώ ότι η ερμηνευτική απόδοση των τραγουδιών είναι πολύ επιτυχής. Αυτό ίσως εξηγείται από το γεγονός ότι ο ερμηνευτής κατάγεται από την Αίγυπτο - μία χώρα όπου στο παρελθόν διέμενε μεγάλος αριθμός πολύγλωσσων Ελλήνων -, οπότε μπορεί άνετα να στηρίξει ένα τέτοιο εγχείρημα.
Το πρόβλημα προσαρμογής ξενόγλωσσου στίχου στις μελωδίες το οποίο προαναφέρθηκε, δεν υπάρχει στον συγκεκριμένο δίσκο. Η μουσική του Μίμη Πλέσσα περιλαμβάνει στοιχεία τα οποία μπορεί άνετα να χρησιμοποιήσει κανείς για να μεταβάλει τη μελωδία έτσι ώστε ο ξενόγλωσσος στίχος να ‘κουμπώνει’ εύκολα πάνω σ’ αυτήν. Αυτό συχνά συμβαίνει ακόμα και με τα πιο αμιγώς λαϊκά τραγούδια του. Προσωπικά πιστεύω ότι η δημιουργία αυτού του δίσκου αποσκοπούσε στο να αναδείξει ακριβώς αυτό το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που βρίσκουμε στη μουσική του αναφερόμενου συνθέτη. Σε ορισμένα κομμάτια μάλιστα η προσαρμογή του ξενόγλωσσου στίχου είναι επιτυχής σε σημείο που ο ακροατής αφήνεται να παρασυρθεί από τη μαγεία της μελωδίας και αγνοεί το γεγονός ότι δεν καταλαβαίνει το νόημα του στίχου. Έτσι δεν τον ξενίζει ακόμα και ότι, για παράδειγμα, ακούει το τραγούδι «Οι Θαλασσιές οι Χάντρες» να αποδίδεται στα Αραβικά.
Η ονομασία της δουλειάς ‘MOMENTS’ φαίνεται πως αναφέρεται στο εξής: οι περισσότερες από τις μελωδίες που περιλαμβάνονται σ’ αυτόν το δίσκο έχουν στο παρελθόν επενδυθεί με ελληνικό στίχο και έτσι τις έχουμε κατά καιρούς ακούσει και αγαπήσει. Με άλλα λόγια ο τίτλος παραπέμπει σε ‘στιγμές-μνήμες’ της ζωής μας.
Είναι φανερό ότι οι συντελεστές του δίσκου αποσκοπούν στο να τον προωθήσουν και στη διεθνή αγορά, και αν λάβουμε υπόψη μας όσα αναφέραμε πιο πριν για τα γλωσσικά προσόντα του Δάκη, αυτό μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να επιστρατευθούν τα γνωστά τερτίπια των δισκογραφικών εταιρειών. Όμως, εφόσον ο δίσκος περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και τραγούδια με ελληνικό στίχο, έχω τη γνώμη πως ο τίτλος θα μπορούσε να αναγράφεται επίσης ως ‘ΣΤΙΓΜΕΣ’ και να μην είναι απλώς ‘MOMENTS’. Επιπλέον, σε σχέση με τη διεθνή αγορά, δεν γίνεται σωστή πληροφόρηση όσον αφορά τον συνθέτη. Δηλαδή, ενώ αναφέρεται το όνομα του Μίμη Πλέσσα, δεν ξεκαθαρίζεται ποιος είναι ο ρόλος που έχει στον δίσκο. Κανονικά στο εξώφυλλο θα έπρεπε να αναγράφεται “performed by Dakis" ή κάτι παρόμοιο και όχι “’MOMENTS’ by Dakis”, γιατί έτσι δίνεται η εντύπωση ότι οι συνθέσεις είναι δημιουργίες του Δάκη αντί του Πλέσσα.


Π. Σκούρτης
16 – 6- 2008.

Αφιέρωμα: ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΠΑΚΑΛΗΣ

ΜΠΑΜΠΗΣ ΜΠΑΚΑΛΗΣ
ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΠΕΘΑΙΝΕΙ ΑΠΟΤΡΑΒΗΓΜΕΝΟΣ

Πολύ περίεργο είναι αυτό που συμβαίνει τελευταία με πολλούς παλιούς εκπροσώπους της Μουσικής από τον χώρο του Ρεμπέτικου και του Λαϊκού Τραγουδιού. Αποσύρονται κάποια στιγμή ως δια μαγείας από τα πάλκα και τη δισκογραφία και για πολύ καιρό δεν ακούει κανείς τίποτα, μέχρι που μαθαίνει ότι ακόμα ένας απ’ αυτούς έχει φύγει από τη ζωή. Έτσι ακριβώς έγιναν τα πράγματα στις περιπτώσεις των Χρήστου Κολοκοτρώνη, Αντώνη Κατινάρη, Νάκη Πετρίδη, Θόδωρου Δερβενιώτη Στράτου Ατταλίδη, Μιχάλη Γενίτσαρη, Μιχάλη Δασκαλάκη, Νίκου Καρανικόλα και Θόδωρου Πολυκανδριώτη. Η σειρά του Μπάμπη Μπακάλη ήρθε τις τελευταίες μέρες του Μάρτη του 2007.
Η τελευταία εμφάνιση του Μπακάλη είχε γίνει στην τηλεοπτική εκπομπή «ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ», του Σπύρου Παπαδόπουλου. Ο αναφερόμενος συνθέτης έκανε ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του στη δεκαετία 60 – 70. Αμφιβάλλω αν εκείνη την εποχή υπήρξαν εκπρόσωποι του τραγουδιού στον λαϊκό μουσικό χώρο που να μην ερμήνευσαν συνθέσεις του. Μερικές από τις πιο αντιπροσωπευτικές περιπτώσεις είναι αυτές των Βαγγέλη Περπινιάδη Στράτου Διονυσίου, Μανόλη Αγγελόπουλου, Μπάμπη Τσετίνη, Πέτρου Αναγνωστάκη, Καίτης Γκραίη, Πόλυς Πάνου και φυσικά των Γρηγόρη Μπιθικώτση και Στέλιου Καζαντζίδη. Ειδικά με τον τελευταίο, ο εν λόγω δημιουργός είχε πολύχρονη συνεργασία.
Βέβαια μεγάλο μέρος από το δισκογραφικό έργο του Μπακάλη στη δεκαετία που προαναφέραμε, έχει υποτιμηθεί. Αυτό συνέβη για δυο λόγους: πρώτον αρκετές από τις δημιουργίες εκείνης της περιόδου βασίζονται σε δρόμους που ταιριάζουν σε λυπητερά τραγούδια και δεύτερον, έχει ειπωθεί ότι σε πολλά απ’ αυτά τα τραγούδια η μουσική είναι διασκευή Ινδικών και Τούρκικων μελωδιών. Προτιμώ ν’ αφήσω ασχολίαστο τον πρώτο ισχυρισμό, όσο για τον δεύτερο, γενικά δεν είμαι υπέρ του να διασκευάζονται μελωδίες από ξένες χώρες. Ωστόσο, έχω τη γνώμη ότι, παλιότερα, ακόμα κι εκείνοι που κατέφευγαν σε τέτοιες πρακτικές, προσπαθούσαν να δώσουν κάτι από το μουσικό τους ιδίωμα και να προσθέσουν την προσωπική ‘πινελιά’ στις μελωδίες. Κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με αυτό που συμβαίνει σήμερα που οι ‘διασκευαστές’ παίρνουν τις μελωδίες ατόφιες και τους ‘καρφώνουν’ ελληνικούς στίχους.
Ο Μπάμπης Μπακάλης ήταν από τους πρώτους που σηματοδότησαν τη μετεξέλιξη του Ρεμπέτικου Τραγουδιού σε Λαϊκό, ωστόσο τα πρώτα του κομμάτια υπήρξαν Κλασικά Ρεμπέτικα. Έλεγε ότι, στο τραγούδι ΚΑΠΟΙΑ ΜΑΝΝΑ ΑΝΑΣΤΕΝΑΖΕΙ - με το οποίο πρωτοεμφανίστηκε στη δισκογραφία το 1946 - δεν έγραψε μόνο τους στίχους αλλά και τη μουσική. Ισχυριζόταν ότι παραχώρησε το κομμάτι στον Τσιτσάνη προκειμένου ο τελευταίος να το ‘περάσει’ στις εταιρείες.
Ο Μπάμπης Μπακάλης είχε γεννηθεί στα Κανάλια Καρδίτσας. Όταν πληροφορηθήκαμε το θάνατό του μάθαμε ότι νοσηλευόταν για μήνες σε νοσοκομείο της Νίκαιας. Έσβησε σε ηλικία 87 χρόνων.

Π. Σκούρτης
Μάρτης, 2009

ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ - Κύκλοι Τραγουδιών

ΡΙΤΑ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ: ‘Πάμε Ξανά απ’ την Αρχή’
ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΚΥΚΛΟΣ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ ΕΡΧΕΤΑΙ ΝΑ ΠΡΟΣΤΕΘΕΙ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΟΥΛΕΙΕΣ ΤΟΥ ΘΑΝΟΥ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΥ

Τα τελευταία χρόνια ο Θάνος Μικρούτσικος, μαζί με τον Μίμη Πλέσσα και τον Νίκο Μαμαγκάκη, εξακολουθεί να είναι από τους πιο ενεργούς συνθέτες στο χώρο του τραγουδιού που κάποτε αποκαλούσαμε ‘έντεχνο’ αλλά σήμερα θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε άνετα ως ‘λόγιο λαϊκό τραγούδι’. Σε μία εποχή όπου αρκετοί συνθέτες περιορίζονται στο να δίνουν μεμονωμένα τραγούδια σε καλλιτέχνες προκειμένου αυτοί να συμπληρώνουν τους δίσκους τους με πολυσυλλεκτικό υλικό, ο Μικρούτσικος - όπως και πολλοί ομοϊδεάτες του – επιμένει στο να δημιουργεί ‘κύκλους’, δηλαδή σειρές τραγουδιών με ενιαίο θέμα. Προσωπικά προτιμώ τους κύκλους τραγουδιών από τους πολυσυλλεκτικούς δίσκους επειδή συχνά οι τελευταίοι δεν έχουν ομοιογένεια.
Ο αναφερόμενος συνθέτης έχει πρόσφατα ηχογραφήσει δίσκους με τον Δημήτρη Μητροπάνο, τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου και τον Χρήστο Θηβαίο. Οι τίτλοι αυτών των δίσκων είναι: ‘Στου Αιώνα την Παράγκα’, ‘Η Θάλασσα στη Σκάλα’ και ‘Ο Άμλετ της Σελήνης’ αντίστοιχα. Ο Θηβαίος είχε επίσης μια συμμετοχή στο δίσκο του ίδιου συνθέτη ‘Υπέροχα Μονάχοι’, όπου μοιράστηκε τις ερμηνείες των τραγουδιών με τον Μανώλη Μητσιά.
Η τραγουδίστρια Ρίτα Αντωνοπούλου είχε πριν από καιρό εμφανιστεί σε μία από τις εκπομπές του τηλεοπτικού προγράμματος ‘Στην Υγειά μας’ όπου συμμετείχε και ο Θάνος Μικρούτσικος. Όταν την άκουσα εκεί δεν μπορώ να πω ότι μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Στον δίσκο όμως ‘Πάμε Ξανά απ’ την Αρχή’, που τελευταία ηχογράφησε με τον συγκεκριμένο συνθέτη, αποδεικνύεται πως πρόκειται για μια ερμηνεύτρια με ιδιαίτερη ευαισθησία. Στον δίσκο για τον οποίο μιλάμε τα λόγια των τραγουδιών είναι γραμμένα από έναν και μόνο στιχουργό, τον Οδυσσέα Ιωάννου.


Παν. Σκούρτης
10/5/2009

Αφιέρωμα: Μ. ΤΟΚΑΣ - Τ. ΧΑΡΜΑΣ

ΜΑΡΙΟΣ ΤΟΚΑΣ - ΤΟΛΗΣ ΧΑΡΜΑΣ
ΕΣΒΗΣΑΝ ΔΥΟ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΠΟΥ ΥΠΗΡΕΤΟΥΣΑΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ ΕΙΔΗ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, ΑΛΛΑ ΥΠΗΡΞΑΝ ΕΞΙΣΟΥ ΑΞΙΟΛΟΓΟΙ

Οι δυο Έλληνες συνθέτες που πέρυσι τέτοιον καιρό έφυγαν από τη ζωή, μπορεί να εκπροσωπούσαν διαφορετικά είδη μουσικής αλλά ήσαν εξίσου αξιόλογοι. Πρόκειται για τον Μάριο Τόκα και τον Τόλη Χάρμα. Πληροφορήθηκα μάλιστα ότι ο καρκίνος, από τον οποίο έπασχε ο πρώτος, τον ταλαιπώρησε μόνον έξη μήνες προτού τελικά του αφαιρέσει τη ζωή.
Ο Μάριος Τόκας έφυγε πριν από ένα χρόνο στις 30 Απριλίου, σε ηλικία μόλις 54 ετών. Τα πρώτα μουσικά κομμάτια του δημιουργού - που ως γνωστόν είχε γεννηθεί στην Κύπρο - θα λέγαμε πως ανήκουν στο είδος που παλιότερα ονομαζόταν ‘Έντεχνο’, αλλά σήμερα θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίζαμε ως ‘Λόγιο Λαϊκό Τραγούδι’, μ’ όλο που οι όροι ‘λόγιο’ και ‘λαϊκό’ είναι τυπικά ασυμβίβαστοι. Ωστόσο, ο Τόκας εδώ και αρκετό καιρό, είχε αποδείξει πως διέθετε και φλέβα συνθέτη γνήσιων λαϊκών τραγουδιών, τα οποία είχαν ερμηνεύσει ο Πασχάλης Τερζής, ο Θέμης Αδαμαντίδης και ο δευτερότοκος γιος του αξέχαστου Στράτου Διονυσίου, ο Στέλιος. Να σημειωθεί εδώ, πως τόσο ο Αδαμαντίδης όσο και ο Στέλιος Διονυσίου είναι καλλιτέχνες τους οποίους ανέδειξε ο αναφερόμενος συνθέτης. Ο κύκλος τραγουδιών «ΑΣΠΡΟ ΜΑΝΤΗΛΙ ΑΝΕΜΙΖΕ», μ’ ερμηνευτή τον εκπρόσωπο του Κρητικού Τραγουδιού Βασίλη Σκουλά, έμελε να είναι ο τελευταίος δίσκος σε μουσική Μάριου Τόκα.
Τώρα σε σχέση με τον συνθέτη Ρεμπέτικων Τραγουδιών Τόλη Χάρμα, μας άφησε χρόνους λίγες ημέρες αργότερα, στις 22 Μαΐου. Η απώλειά του υπήρξε περισσότερο αναμενόμενη από εκείνη του Μάριου Τόκα, αφού ο Απόστολος Χαρμαντάς - αυτό ήταν το πραγματικό του ονοματεπώνυμο - έφυγε από τη ζωή πλήρης ημερών, σε ηλικία 98 ετών. Παρόλ’ αυτά, και πάλι επρόκειτο για ξάφνιασμα, αφού μέχρι το τέλος του ο ‘μπάρμπα-Τόλης ήταν ακμαιότατος. Τα τελευταία μόλις χρόνια για μεγάλο διάστημα τραγουδούσε στο κέντρο «Ταβέρνα της Μεταξούς», ενώ πρόπερσι το Πάσχα είχε εμφανιστεί στην τηλεοπτική εκπομπή του Σπύρου Παπαδόπουλου. Δυο πολύ γνωστές επιτυχίες του είναι τα τραγούδια ‘Άσκημες πληροφορίες’ και ‘Είναι Ωραίο ν’ Αγαπάς’.
Εκτός από συνθέτης, ο Χάρμας υπήρξε οργανοπαίχτης - όπως άλλωστε και πολλοί εκπρόσωποι του μουσικού είδους που υπηρετούσε - αλλά επίσης ερμήνευσε τραγούδια κι άλλων δημιουργών πέρα από τα δικά του. Ένα από τα τραγούδια που είχε αποδώσει ερμηνευτικά, ήταν το γνωστό ‘Κάποια Μάνα Αναστενάζει’, σύνθεση του Βασίλη Τσιτσάνη. Ο ‘μπάρμπα Τόλης’ είχε δημιουργήσει μαζί με τη γυναίκα του Λίτσα το γνωστό μουσικό σχήμα ΝΤΟΥΟ ΧΑΡΜΑ.
Τα δυο παιδιά του ζευγαριού ακολούθησαν τα χνάρια των γονιών τους. Ο γιος τους Άρης παίζει κιθάρα, όσο για τα κόρη τους Ιωάννα, αυτή είναι εδώ και χρόνια τραγουδίστρια, γνωστή ως Νανά Χάρμα. Εντούτοις το ντουέτο δεν κατέληξε σε κουαρτέτο, αλλά όσο ο πατέρας βρισκόταν στη ζωή είχε γίνει τρίο, αφού η Λίτσα εγκατέλειψε τον μάταιο τούτο κόσμο πολλά χρόνια πριν από τον σύντροφό της.

Π. Σκούρτης
30 - 4- 2009