ΕΝΑΣ ΑΚΟΜΗ ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΥ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΤΟΥ ΛΑΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ ΠΟΥ ΠΕΡΑΣΕ ΣΤΟ ΝΤΟΥΚΟΥ
Στα τέλη Αυγούστου του 2003 πέθανε ο σολίστας, δεξιοτέχνης του μπουζουκιού, συνθέτης και περίφημος ερμηνευτής Νίκος Καρανικόλας. Η είδηση αυτή δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΛΑΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ που εκδίδει ο μουσικός και δημοσιογράφος Γιώργος Κοντογιάννης. Τουλάχιστον εγώ προσωπικά πληροφορήθηκα για το γεγονός μόνο από το συγκεκριμένο έντυπο. Δυστυχώς ο θάνατος του Καρανικόλα δεν είναι η μόνη περίπτωση απώλειας εκπροσώπου του λαϊκού τραγουδιού που περνάει απαρατήρητη και ασχολίαστη από τα κυρίαρχα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Πρόκειται για ακόμη έναν άγνωστο στους πολλούς συνθέτη που όμως έγραψε τραγούδια τα οποία έμειναν κλασικά. Για παράδειγμα, στον αναφερόμενο δημιουργό ανήκει η μουσική από το ζεϊμπέκικο ‘Το Μπουζούκι του Νικόλα’, τραγούδι που έκανε επιτυχία ο αξέχαστος Στράτος Διονυσίου, ενώ δική του σύνθεση είναι και το περίφημο - επίσης ζεϊμπέκικο - ‘Το Κρασί Είναι Γιατρός μου’, που έγινε επιτυχία από τη φωνή του Γιάννη Ντουνιά. Επιπλέον, ιδιαίτερα με συνθέσεις που εμπνεύστηκε τα τελευταία χρόνια, ο Καρανικόλας απέδειξε ότι ήταν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μουσικού είδους που υπηρετούσε.
Από τις τελευταίες ολοκληρωμένες δουλειές όπου ο Καρανικόλας εμφανίστηκε και ως ερμηνευτής, ήταν ο δίσκος ΑΥΤΟΣ ΚΑΤΑΛΑΒΑΙΝΕΙ. Είχε προηγηθεί ο δίσκος ΛΑΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ, με ερμηνευτή τον σπουδαίο, αλλά παραγνωρισμένο και παραγκωνισμένο, Αντώνη Παπαϊωάννου. Ο Αντώνης είναι γιος του κορυφαίου λαϊκού συνθέτη Γιάννη Παπαϊωάννου. Τέλος, ας σημειωθεί εδώ ότι υπάρχει ολοκληρωμένη δισκογραφική δουλειά της Βίκυς Μοσχολιού, με συνθέσεις του Καρανικόλα, την οποία όμως η δισκογραφική εταιρεία ΕΡΩΣ δεν δέησε ακόμα να κυκλοφορήσει.
Με την ευκαιρία αυτή, και ενδεικτικά των όσων ειπώθηκαν στην αρχή, θα ήθελα να αναφέρω ότι αρκετό καιρό πριν από τον Καρανικόλα έφυγε από τη ζωή και ο Βαγγέλης Περπινιάδης, για τον χαμό του οποίου επίσης δεν έγινε κάποια ιδιαίτερη μνεία.
Π. Σκούρτης
30 - 7 - 2004.
27 Αυγ 2009
12 Αυγ 2009
Α. ΠΑΠΑΝΔΡΈΟΥ - Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ
ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΕΚΤΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΟΥΣΕ ΚΑΙ Η ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΗΣ ΑΠΡΙΛΙΑΝΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Το περισσότερο από το συγγραφικό έργο του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου αφορά το αντικείμενο που ήταν, ως γνωστόν, η Οικονομική Επιστήμη. Ωστόσο, κλασικό του έργο θεωρείται επίσης το βιβλίο του «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ», στο οποίο ο Παπανδρέου καταθέτει και αναλύει τις απόψεις του σχετικά με το πως οδηγήθηκε η Ελλάδα στην επιβολή της εφτάχρονης Απριλιανής Δικτατορίας. Οι υπεύθυνοι της ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ είχαν προσφέρει στους αναγνώστες της εφημερίδας, το βιβλίο αυτό που αρχικά γράφτηκε στον Καναδά το 1969. Το συγκεκριμένο συγγραφικό έργο, επανακυκλοφόρησε με τη φροντίδα του ιδρύματος «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» και η προσφορά έγινε σε συνεργασία της εφημερίδας με τις εκδόσεις «ΛΙΒΑΝΗ»
Στο αναφερόμενο βιβλίο κυριαρχεί η ακόλουθη θέση: η Αμερική, ως γνωστόν, επιθυμούσε και επεδίωκε πάντοτε να αυξάνει τόσο την κυριαρχική της δύναμη όσο και την επιρροή της σε άλλα κράτη. Και στην περίπτωση της Ελλάδος λοιπόν οι ΗΠΑ ακολούθησαν την ίδια τακτική, αποφάσισαν να εφαρμόσουν την επεκτατική τους πολιτική ενθαρρύνοντας την δημιουργία μιας στρατιωτικής δικτατορίας. Επωφελούμενοι από την ασταθή πολιτική συγκυρία, οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν τόσο τον τέως βασιλιά όσο και τη δίψα κάποιων εκπροσώπων του Ελληνικού Στρατού για Εξουσία, προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός τους. Η ταραχώδης πολιτική κατάσταση που οδήγησε στην Απριλιανή Δικτατορία πυροδοτήθηκε όταν ο Κωνσταντίνος αποφάσισε να εμποδίσει ορισμένες αλλαγές τις οποίες σκόπευε να προωθήσει η Ένωση Κέντρου. Επρόκειτο για το κόμμα όπου αρχηγός ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου - σε πολλούς είναι γνωστός ως «ο Γέρος της Δημοκρατίας» - και ένα από τα μέλη ο γιος του Ανδρέας. Για το συγκεκριμένο πολιτικό σχήμα γνωρίζουν πολλά οι παλιότεροι και απ’ αυτό το βιβλίο πληροφορούνται πολλά και οι νεότεροι.
Οι αλλαγές που επιθυμούσε να προωθήσει το κόμμα για το οποίο μιλήσαμε παραπάνω και τις οποίες θέλησε να εμποδίσει ο βασιλιάς, αφορούσαν το στράτευμα. Με πρόσχημα λοιπόν ανταρσία στο χώρο αυτό, ο τέως προχώρησε στο να καταργήσει κάποιες συνταγματικές ελευθερίες. Αυτή η δήθεν ανταρσία πέρασε στην ιστορία με την επωνυμία «ΑΣΠΙΔΑ». Είναι γνωστό ότι οι επικριτές του Ανδρέα Παπανδρέου του είχαν προσάψει ανάμειξη στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ», υποστηρίζοντας ότι το κόμμα της Ένωσης Κέντρου οδηγήθηκε σε διάσπαση εξαιτίας των διαφωνιών του Ανδρέα με τον πατέρα του που προέκυψαν μετά την εμπλοκή του πρώτου στην υπόθεση.
Σύμφωνα όμως με όσα αναφέρονται στο βιβλίο, η κατάσταση εξελίχθηκε κάπως αλλιώς. Η διαφορά μεταξύ πατέρα και γιου πράγματι υπήρξε, δεν επρόκειτο όμως για ριζική διαφωνία, αλλά απλώς για μια διάσταση απόψεων πάνω σε ένα τελείως διαφορετικό θέμα. Προέκυψε δε, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου αποφάσισε - και ο Ανδρέας αρνήθηκε - να υποστηρίξει το σχήμα Παρασκευόπουλου, η κυβέρνηση του οποίου άλλωστε γρήγορα οδηγήθηκε σε πτώση. Η διάσπαση της Ένωσης Κέντρου είναι επίσης γεγονός , εντούτοις δημιουργήθηκε όταν κάποιο άλλοι βουλευτές του ίδιου κόμματος - αρνούμενοι κι αυτοί να υποστηρίξουν τη συγκεκριμένη κυβέρνηση - αποχώρησαν και εντάχθηκαν στο αντίπαλο πολιτικό στρατόπεδο, την ΕΡΕ. Η ΕΡΕ ήταν το πρώτο κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο πρεσβύτερος, που όμως εκείνη την εποχή είχε αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, εξαιτίας, μεταξύ άλλων, και των διαφωνιών του με τους γονείς του τέως, τον Παύλο και τη Φρειδερίκη και αφήνοντας την ηγεσία του κόμματός του στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Η προσχώρηση που έγινε από τους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου στην ΕΡΕ, είναι γνωστή ως ‘Αποστασία’. Αυτή προέκυψε το 1965 και κύριος υπεύθυνος φέρεται ο Κώστας Μητσοτάκης.
Όπως αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς, δεν ήταν δύσκολο - τόσο για τους εκπροσώπους της Αμερικανικής Εξουσίας στην Ελλάδα, όσο και για τους ντόπιους υποστηρικτές τους - να εκμεταλλευτούν όλον τον αναβρασμό που μόλις περιγράψαμε αλλά και να προκαλέσουν οι ίδιοι κάποιες καταστάσεις, ώστε τελικά να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να επιβάλουν το καθεστώς της αρεσκείας τους. Εννοείται βέβαια πως αυτή η εξέλιξη δεν προέκυψε μέσα σε διάστημα λίγων μόνο χρόνων. Στο βιβλίο περιγράφεται μια περίοδος που ξεκίνησε από το 1960-61 και τερματίστηκε το ’67 χρονιά που, όπως είναι γνωστό, επιβλήθηκε η Απριλιανή Δικτατορία.
Η επανακυκλοφορία του βιβλίου έγινε σε δυο τόμους. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το συγκεκριμένο συγγραφικό έργο αρχικώς γράφτηκε στον Καναδά, οπότε η γλώσσα του πρωτότυπου είναι τα αγγλικά Ωστόσο η απόδοσή του στα ελληνικά μάλλον θα έγινε από τον ίδιο τον συγγραφέα, αφού κανένας άλλος δεν αναφέρεται ως μεταφραστής. Λίγο πριν από το τέλος της έκδοσης, υπάρχει ένας συνοπτικός πίνακας των σημαντικότερων γεγονότων που αναφέρονται στο κυρίως κείμενο, ενώ το βιβλίο ολοκληρώνεται μ’ ένα σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα. Εκτός από την εισαγωγή του βιβλίου που είναι γραμμένη από τον ίδιοτον Ανδρέα Παπανδτρέου, υπάρχει κι ένας πρόλογος τον οποίο έγραψε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Αναστάσιος Πεπονής. Εκεί σημειώνεται ότι, προκειμένου να αποκατασταθούν κάποιες αλήθειες που αφορούν όσα δήλωνε τα τελευταία χρόνια ο τέως μονάρχης σχετικά με το ρόλο του στις καταστάσεις οι οποίες περιγράφονται στο κυρίως κείμενο, η επανέκδοση του έργου κρίθηκε απαραίτητη.
Στο αναφερόμενο συγγραφικό έργο πληροφορούμαστε επίσης και για την προέλευση κάποιων από τα αρκτικόλεξα στις ονομασίες αρκετών παρατάξεων και πολιτικών οργανώσεων, τα οποία έχουμε κατά καιρούς ακούσει. Για παράδειγμα μνημονεύθηκε ήδη η ΕΡΕ ( Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση) αλλά βρίσκουμε και την ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), τον ΕΔΕΣ ( Ελληνκός Δημοκρατικός Εθνικός Σύνδεσμος, τον ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών), το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα) και άλλα . Ειδικότερα όσον αφορά το ΠΑΜ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Μέτωπο), να σημειωθεί ότι υπήρξε οργάνωση που είχε ιδρύσει ο Μίκης Θεοδωράκης ο οποίος ως γνωστόν πέρα από την σημαντικότατη προσφορά του στη μουσική, ανέπτυξε και ξεχωριστή πολιτική δράση. Για την ίδρυση του συγκεκριμένου πολιτικού σχήματος, ο συνθέτης είχε συλληφθεί και φυλακιστεί, ενώ η ίδια η οργάνωση διαλύθηκε. Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου - όπου ο συγγραφέας κάνοντας μια παρένθεση στο κυρίως θέμα του - σχολιάζει μεταξύ άλλων γεγονότων και κάποια απ’ αυτά του Εμφυλίου , αναφέρονται επίσης το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ και η ΟΠΛΑ (Ομάδα Περιφρούρησης Λαϊκών Αγώνων).
Οι επικριτές του κορυφαίου πολιτικού Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξαν τόσοι όσοι και οι θαυμαστές του. Κάποιοι από τους πρώτους λοιπόν μπορεί, διαβάζοντας το αναφερόμενο έργο, να ισχυριστούν ότι ως τυπικός αριστερός και σοσιαλιστής, ο συγγραφέας δεν κάνει τίποτε άλλο από το να ρίχνει το βάρος για τα δεινά της χώρας του στη μοναρχία, τη Δεξιά και τους Αμερικανούς. Άρα, το πιθανότερο, να αποσιωπά το γεγονός πως η ευθύνη που φέρουν τόσο ο ίδιος όσο και ο πατέρας του – ο πρώτος ως μέλος της Ένωσης Κέντρου και ο δεύτερος ως αρχηγός του ίδιου κόμματος - για την κατάσταση στην οποία οδηγήθηκε μετέπειτα η Ελλάδα, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι αφήνεται να εννοηθεί στο βιβλίο. Φυσικά δύσκολα αντικρούει κανείς τέτοιες επικρίσεις. Είναι όμως γνωστό ότι, μια υπερδύναμη σαν την Αμερική, προκειμένου να διατηρήσει αμείωτη την επιρροή της στα τεκταινόμενα ενός Κράτους που την ενδιαφέρει, μπορεί να προβεί σε πάμπολλες μηχανορραφίες. Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη κάτι τέτοιο, ακόμα και αν αποδοθούν ευθύνες και στον Γεώργιο αλλά και στον Ανδρέα Παπανδρέου, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες που μνημονεύονται στο βιβλίο ‘Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ’ συνετέλεσαν ώστε να εξελιχθούν τα πράγματα έτσι όπως ακριβώς τα περιγράφει ο συγγραφέας του έργου.
Προσωπικά, ήταν η πρώτη φορά που διαβάζοντας ένα κείμενο ανάλογου περιεχομένου το χάρηκα τόσο πολύ. Φαίνεται πως ο αλησμόνητος ιδρυτής και πρώτος ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, εκτός από την ικανότητά του στην πολιτική και στη συγγραφή βιβλίων που σχετίζονταν με το αντικείμενο της επιστήμης του, είχε και συγγραφικό ταλέντο γενικότερα. Υποστηρίζω κάτι τέτοιο για τον εξής λόγο: ενώ αναμφισβήτητα το κυρίως κείμενο του βιβλίου ‘Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ’ έχει ιστορικό περιεχόμενο και σημασία, και δεν ανήκει στον χώρο της μυθοπλασίας, ο συγγραφέας παραθέτει τα γεγονότα με τέτοιο τρόπο ώστε ο αναγνώστης να έχει την αίσθηση της αγωνίας που δημιουργείται όταν κανείς διαβάζει μια ιστορία κατασκοπείας.
Π. Σκούρτης
23 -2 -2008
Το περισσότερο από το συγγραφικό έργο του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου αφορά το αντικείμενο που ήταν, ως γνωστόν, η Οικονομική Επιστήμη. Ωστόσο, κλασικό του έργο θεωρείται επίσης το βιβλίο του «Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ», στο οποίο ο Παπανδρέου καταθέτει και αναλύει τις απόψεις του σχετικά με το πως οδηγήθηκε η Ελλάδα στην επιβολή της εφτάχρονης Απριλιανής Δικτατορίας. Οι υπεύθυνοι της ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ είχαν προσφέρει στους αναγνώστες της εφημερίδας, το βιβλίο αυτό που αρχικά γράφτηκε στον Καναδά το 1969. Το συγκεκριμένο συγγραφικό έργο, επανακυκλοφόρησε με τη φροντίδα του ιδρύματος «ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ» και η προσφορά έγινε σε συνεργασία της εφημερίδας με τις εκδόσεις «ΛΙΒΑΝΗ»
Στο αναφερόμενο βιβλίο κυριαρχεί η ακόλουθη θέση: η Αμερική, ως γνωστόν, επιθυμούσε και επεδίωκε πάντοτε να αυξάνει τόσο την κυριαρχική της δύναμη όσο και την επιρροή της σε άλλα κράτη. Και στην περίπτωση της Ελλάδος λοιπόν οι ΗΠΑ ακολούθησαν την ίδια τακτική, αποφάσισαν να εφαρμόσουν την επεκτατική τους πολιτική ενθαρρύνοντας την δημιουργία μιας στρατιωτικής δικτατορίας. Επωφελούμενοι από την ασταθή πολιτική συγκυρία, οι Αμερικανοί χρησιμοποίησαν τόσο τον τέως βασιλιά όσο και τη δίψα κάποιων εκπροσώπων του Ελληνικού Στρατού για Εξουσία, προκειμένου να επιτευχθεί ο σκοπός τους. Η ταραχώδης πολιτική κατάσταση που οδήγησε στην Απριλιανή Δικτατορία πυροδοτήθηκε όταν ο Κωνσταντίνος αποφάσισε να εμποδίσει ορισμένες αλλαγές τις οποίες σκόπευε να προωθήσει η Ένωση Κέντρου. Επρόκειτο για το κόμμα όπου αρχηγός ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου - σε πολλούς είναι γνωστός ως «ο Γέρος της Δημοκρατίας» - και ένα από τα μέλη ο γιος του Ανδρέας. Για το συγκεκριμένο πολιτικό σχήμα γνωρίζουν πολλά οι παλιότεροι και απ’ αυτό το βιβλίο πληροφορούνται πολλά και οι νεότεροι.
Οι αλλαγές που επιθυμούσε να προωθήσει το κόμμα για το οποίο μιλήσαμε παραπάνω και τις οποίες θέλησε να εμποδίσει ο βασιλιάς, αφορούσαν το στράτευμα. Με πρόσχημα λοιπόν ανταρσία στο χώρο αυτό, ο τέως προχώρησε στο να καταργήσει κάποιες συνταγματικές ελευθερίες. Αυτή η δήθεν ανταρσία πέρασε στην ιστορία με την επωνυμία «ΑΣΠΙΔΑ». Είναι γνωστό ότι οι επικριτές του Ανδρέα Παπανδρέου του είχαν προσάψει ανάμειξη στην υπόθεση «ΑΣΠΙΔΑ», υποστηρίζοντας ότι το κόμμα της Ένωσης Κέντρου οδηγήθηκε σε διάσπαση εξαιτίας των διαφωνιών του Ανδρέα με τον πατέρα του που προέκυψαν μετά την εμπλοκή του πρώτου στην υπόθεση.
Σύμφωνα όμως με όσα αναφέρονται στο βιβλίο, η κατάσταση εξελίχθηκε κάπως αλλιώς. Η διαφορά μεταξύ πατέρα και γιου πράγματι υπήρξε, δεν επρόκειτο όμως για ριζική διαφωνία, αλλά απλώς για μια διάσταση απόψεων πάνω σε ένα τελείως διαφορετικό θέμα. Προέκυψε δε, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου αποφάσισε - και ο Ανδρέας αρνήθηκε - να υποστηρίξει το σχήμα Παρασκευόπουλου, η κυβέρνηση του οποίου άλλωστε γρήγορα οδηγήθηκε σε πτώση. Η διάσπαση της Ένωσης Κέντρου είναι επίσης γεγονός , εντούτοις δημιουργήθηκε όταν κάποιο άλλοι βουλευτές του ίδιου κόμματος - αρνούμενοι κι αυτοί να υποστηρίξουν τη συγκεκριμένη κυβέρνηση - αποχώρησαν και εντάχθηκαν στο αντίπαλο πολιτικό στρατόπεδο, την ΕΡΕ. Η ΕΡΕ ήταν το πρώτο κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ο πρεσβύτερος, που όμως εκείνη την εποχή είχε αυτοεξοριστεί στο Παρίσι, εξαιτίας, μεταξύ άλλων, και των διαφωνιών του με τους γονείς του τέως, τον Παύλο και τη Φρειδερίκη και αφήνοντας την ηγεσία του κόμματός του στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο. Η προσχώρηση που έγινε από τους βουλευτές της Ένωσης Κέντρου στην ΕΡΕ, είναι γνωστή ως ‘Αποστασία’. Αυτή προέκυψε το 1965 και κύριος υπεύθυνος φέρεται ο Κώστας Μητσοτάκης.
Όπως αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς, δεν ήταν δύσκολο - τόσο για τους εκπροσώπους της Αμερικανικής Εξουσίας στην Ελλάδα, όσο και για τους ντόπιους υποστηρικτές τους - να εκμεταλλευτούν όλον τον αναβρασμό που μόλις περιγράψαμε αλλά και να προκαλέσουν οι ίδιοι κάποιες καταστάσεις, ώστε τελικά να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να επιβάλουν το καθεστώς της αρεσκείας τους. Εννοείται βέβαια πως αυτή η εξέλιξη δεν προέκυψε μέσα σε διάστημα λίγων μόνο χρόνων. Στο βιβλίο περιγράφεται μια περίοδος που ξεκίνησε από το 1960-61 και τερματίστηκε το ’67 χρονιά που, όπως είναι γνωστό, επιβλήθηκε η Απριλιανή Δικτατορία.
Η επανακυκλοφορία του βιβλίου έγινε σε δυο τόμους. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, το συγκεκριμένο συγγραφικό έργο αρχικώς γράφτηκε στον Καναδά, οπότε η γλώσσα του πρωτότυπου είναι τα αγγλικά Ωστόσο η απόδοσή του στα ελληνικά μάλλον θα έγινε από τον ίδιο τον συγγραφέα, αφού κανένας άλλος δεν αναφέρεται ως μεταφραστής. Λίγο πριν από το τέλος της έκδοσης, υπάρχει ένας συνοπτικός πίνακας των σημαντικότερων γεγονότων που αναφέρονται στο κυρίως κείμενο, ενώ το βιβλίο ολοκληρώνεται μ’ ένα σύντομο βιογραφικό του συγγραφέα. Εκτός από την εισαγωγή του βιβλίου που είναι γραμμένη από τον ίδιοτον Ανδρέα Παπανδτρέου, υπάρχει κι ένας πρόλογος τον οποίο έγραψε ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Αναστάσιος Πεπονής. Εκεί σημειώνεται ότι, προκειμένου να αποκατασταθούν κάποιες αλήθειες που αφορούν όσα δήλωνε τα τελευταία χρόνια ο τέως μονάρχης σχετικά με το ρόλο του στις καταστάσεις οι οποίες περιγράφονται στο κυρίως κείμενο, η επανέκδοση του έργου κρίθηκε απαραίτητη.
Στο αναφερόμενο συγγραφικό έργο πληροφορούμαστε επίσης και για την προέλευση κάποιων από τα αρκτικόλεξα στις ονομασίες αρκετών παρατάξεων και πολιτικών οργανώσεων, τα οποία έχουμε κατά καιρούς ακούσει. Για παράδειγμα μνημονεύθηκε ήδη η ΕΡΕ ( Εθνική Ριζοσπαστική Ένωση) αλλά βρίσκουμε και την ΕΔΑ (Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά), τον ΕΔΕΣ ( Ελληνκός Δημοκρατικός Εθνικός Σύνδεσμος, τον ΙΔΕΑ (Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών), το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα) και άλλα . Ειδικότερα όσον αφορά το ΠΑΜ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Μέτωπο), να σημειωθεί ότι υπήρξε οργάνωση που είχε ιδρύσει ο Μίκης Θεοδωράκης ο οποίος ως γνωστόν πέρα από την σημαντικότατη προσφορά του στη μουσική, ανέπτυξε και ξεχωριστή πολιτική δράση. Για την ίδρυση του συγκεκριμένου πολιτικού σχήματος, ο συνθέτης είχε συλληφθεί και φυλακιστεί, ενώ η ίδια η οργάνωση διαλύθηκε. Στο δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου - όπου ο συγγραφέας κάνοντας μια παρένθεση στο κυρίως θέμα του - σχολιάζει μεταξύ άλλων γεγονότων και κάποια απ’ αυτά του Εμφυλίου , αναφέρονται επίσης το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ και η ΟΠΛΑ (Ομάδα Περιφρούρησης Λαϊκών Αγώνων).
Οι επικριτές του κορυφαίου πολιτικού Ανδρέα Παπανδρέου υπήρξαν τόσοι όσοι και οι θαυμαστές του. Κάποιοι από τους πρώτους λοιπόν μπορεί, διαβάζοντας το αναφερόμενο έργο, να ισχυριστούν ότι ως τυπικός αριστερός και σοσιαλιστής, ο συγγραφέας δεν κάνει τίποτε άλλο από το να ρίχνει το βάρος για τα δεινά της χώρας του στη μοναρχία, τη Δεξιά και τους Αμερικανούς. Άρα, το πιθανότερο, να αποσιωπά το γεγονός πως η ευθύνη που φέρουν τόσο ο ίδιος όσο και ο πατέρας του – ο πρώτος ως μέλος της Ένωσης Κέντρου και ο δεύτερος ως αρχηγός του ίδιου κόμματος - για την κατάσταση στην οποία οδηγήθηκε μετέπειτα η Ελλάδα, είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ό,τι αφήνεται να εννοηθεί στο βιβλίο. Φυσικά δύσκολα αντικρούει κανείς τέτοιες επικρίσεις. Είναι όμως γνωστό ότι, μια υπερδύναμη σαν την Αμερική, προκειμένου να διατηρήσει αμείωτη την επιρροή της στα τεκταινόμενα ενός Κράτους που την ενδιαφέρει, μπορεί να προβεί σε πάμπολλες μηχανορραφίες. Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη κάτι τέτοιο, ακόμα και αν αποδοθούν ευθύνες και στον Γεώργιο αλλά και στον Ανδρέα Παπανδρέου, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το γεγονός ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες που μνημονεύονται στο βιβλίο ‘Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ’ συνετέλεσαν ώστε να εξελιχθούν τα πράγματα έτσι όπως ακριβώς τα περιγράφει ο συγγραφέας του έργου.
Προσωπικά, ήταν η πρώτη φορά που διαβάζοντας ένα κείμενο ανάλογου περιεχομένου το χάρηκα τόσο πολύ. Φαίνεται πως ο αλησμόνητος ιδρυτής και πρώτος ηγέτης του ΠΑΣΟΚ, εκτός από την ικανότητά του στην πολιτική και στη συγγραφή βιβλίων που σχετίζονταν με το αντικείμενο της επιστήμης του, είχε και συγγραφικό ταλέντο γενικότερα. Υποστηρίζω κάτι τέτοιο για τον εξής λόγο: ενώ αναμφισβήτητα το κυρίως κείμενο του βιβλίου ‘Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΟ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ’ έχει ιστορικό περιεχόμενο και σημασία, και δεν ανήκει στον χώρο της μυθοπλασίας, ο συγγραφέας παραθέτει τα γεγονότα με τέτοιο τρόπο ώστε ο αναγνώστης να έχει την αίσθηση της αγωνίας που δημιουργείται όταν κανείς διαβάζει μια ιστορία κατασκοπείας.
Π. Σκούρτης
23 -2 -2008
4 Αυγ 2009
ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΑΤΙΝΑΡΗΣ
ΧΡΩΣΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ
Μέσα στο διάστημα 2003 - 04 προέκυψε ο θάνατος τριών σημαντικών εκπροσώπων από το χώρο της Λαϊκής Μουσικής, του Νίκου Καρανικόλα, του Μιχάλη Δασκαλάκη και του Θόδωρου Πολυκανδριώτη. Αυτό το συμβάν μας παρέπεμψε στο γεγονός ότι αρκετά χρόνια πριν από αυτούς είχαν φύγει δυο άλλοι ομότεχνοί τους. Ήταν νομίζω το 1999 που χάσαμε τους Χρήστο Κολοκοτρώνη και Αντώνη Κατινάρη.
Ο Χρήστος Κολοκοτρώνης ξεκίνησε από στιχουργός. Συνεργάστηκε με πολλούς συνθέτες στον χώρο του ειδικά με τον Μανώλη Χιώτη Κλασική επιτυχία τους το ‘Απόψε Φίλα με’, που πρωτοείπε ο Στέλιος Καζαντζίδης με την Καίτη Γκρεϋ και πιο μετά ερμήνευσε η Μαίρη Λίντα. Αργότερα ο Κολοκοτρώνης έγραψε και στίχους για δυο τραγούδια που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και ερμήνευσαν η Πόλυ Πάνου και ο Πάνος Γαβαλάς αντίστοιχα Ήσαν τα κομμάτια ‘Σε Ποιο Βουνό’ και ‘Κάποιο Πρωινό στον Πειραιά’.
Έχω ακούσει πως σύμφωνα με κάποια μαρτυρία του, ο αναφερόμενος δημιουργός 'αναγκάστηκε' να γίνει και συνθέτης. Δεν γνωρίζω κατά πόσο αληθεύει η συγκεκριμένη πληροφορία, πάντως είναι γνωστό πως κάποια εποχή τα ονόματα των στιχουργών δεν αναφέρονταν στους δίσκους. Εκτός από δημιουργός αρκετών επιτυχιών, υπήρξε υποστηρικτής πολύ γνωστών -σήμερα τραγουδιστών. Κλασικό παράδειγμα η περίπτωση του Στράτου Διονυσίου. Τελευταία μάλιστα είχε αναδείξει τη Σία Λυμπέρη μια πολύ αξιόλογη - πλην όμως παραμελημένη από τις εταιρείες - ερμηνεύτρια. Την ίδια περίπου εποχή ηχογράφησε κι έναν δίσκο όπου ερμήνευσε ο ίδιος κάποια παλιά και καινούργια - τότε - τραγούδια του. Ο αναφερόμενος καλλιτέχνης είχε διευθύνει και κάποιο κέντρο που έφερε ως επωνυμία το επίθετό του. Το μαγαζί αυτό βρισκόταν - αν δεν κάνω λάθος - στην οδό Θηβών.
Σε αυτό το σημείο, προκειμένου να αποδείξουμε ότι υπάρχει κάποιος συνδετικός κρίκος μεταξύ των παλιών και των νεότερων εκπροσώπων της γνήσιας λαϊκής μουσικής, πρέπει να αναφέρουμε το εξής: Ένας από τους δασκάλους στο μπουζούκι για τον σημερινό σολίστα και αξιόλογο συνθέτη λαϊκών τραγουδιών Βαγγέλη Κορακάκη , υπήρξε ο Αντώνης Κατινάρης. Οι δυο σολίστες συνδέονταν επίσης με κάποια συγγένεια. Συγκεκριμένα, ο πατέρας του πρώτου ήταν ξάδελφος του δεύτερου.
Αντίθετα απ' ότι ίσως μαρτυράει το επώνυμό του, ο Κατινάρης είχε γεννηθεί στα Χανιά. Ήταν το 1933. Σύμφωνα με μαρτυρία του στιχουργού Τάκη Κωλέτη, ο πρώτος μαζί με τον - ομότεχνό του από πλευράς ενασχόλησης με τη σύνθεση - Βασίλη Βασιλειάδη, ήσαν οι βασικοί τροφοδότες της λαϊκής δισκογραφίας στη δεκαετία 60 - 70. Κατά καιρούς, τόσο ο Κατινάρης όσο και ο Βασιλειάδης είχαν κατηγορηθεί για κλοπή μελωδιών από ομότεχνούς τους. Ανεξάρτητα από το αν κάτι τέτοιο αληθεύει ή όχι, πρόκειται πιστεύουμε για δυο μουσικοσυνθέτες με πολύ ταλέντο.
Την εποχή που εγώ πρωτάκουγα τα τραγούδια του πρώτου από τους δυο συνθέτες που μόλις αναφέραμε, δεν ήξερα πως υπήρχαν δυο διαφορετικά είδη μπουζουκιών. Μετά όταν πληροφορήθηκα για την ύπαρξη του τρίχορδου κι άρχισα να θαυμάζω τον ήχο του, έμαθα επίσης ότι ο συγκεκριμένος μουσικός έπαιζε τρίχορδο μπουζούκι. Πάντως –κατά την προσωπική μου γνώμη - πιο ενδεικτικός για το είδος του μπουζουκιού που παίζει ο Αντώνης Κατινάρης, είναι ο ήχος ο οποίος ακούγεται σε κάποια ηχογράφηση που έγινε στο τραγούδι του Μάρκου ‘Ο Μαθητής’. Στον συγκεκριμένο δίσκο, το κομμάτι ερμηνεύει ο Πρόδρομος Τσαουσάκης ενώ σολίστας και τραγουδιστής προσφωνούν και παινεύουν ο ένας τον άλλο.
Ο αναφερόμενος μουσικός μαζί με τον σολίστα και δεξιοτέχνη - επίσης του τρίχορδου μπουζουκιού - Σπύρο Λιόση - αποτέλεσαν το πιο διάσημο ντουέτο μπουζουξήδων μετά από τους Κώστα Παπαδόπουλο και Λάκη Καρνέζη.* Το ντουέτο Κατινάρης Λιόσης, συμμετείχε ιδιαίτερα στην ορχήστρα που συνόδευε τον Πάνο Γαβαλά. Ο πρώτος από τους δύο έγραψε και τη μουσική σε πολλά τραγούδια.. Αυτά που είναι πιο αντιπροσωπευτικά - κατά την προσωπική μας γνώμη –του συνθετικού του ύφους, τα έχει ερμηνεύσει ο Στράτος Διονυσίου. ‘Μπαγλαμάδες και Μπουζούκια’, ‘Η Ψευτιά του Κόσμου’ και πολλά άλλα. Επίσης πριν από τον Τάκη Σούκα και τον Τάκη Μουσαφίιρη,- όπως επίσης πιστεύω από τον Αντώνη Ρεπάνη και τον Άκη Πάνου - αυτός που συνέθεσε τα πρώτα αξιόλογα τραγούδια τα οποία ερμήνευσε ο Γιώργος Μαργαρίτης, ήταν ο Αντώνης Κατινάρης. Απ' αυτά ξεχωρίζει ένα κομμάτι με τίτλο ‘Το Καλλίτερο Αλάνι’. Αυτό το ζεϊμπέκικο βασίζεται πάνω σε στίχους της λαϊκής τραγουδίστριας - αν δεν κάνω λάθος και συντρόφου του συνθέτη - Σίας Ροζάκη. Όμως τα συγκεκριμένα κομμάτια θάφτηκαν μέσα σε σωρεία τραγουδιών κατώτερης ποιότητας που εκείνη την εποχή απέδιδε ο τραγουδιστής. Υπήρξαν φορές που ο συνθέτης ερμήνευσε και ο ίδιος κάποια τραγούδια του. Κι αυτό καλώς έγινε μιας και – πάλι κατά την προσωπική μας γνώμη - είχε φωνή θαυμάσια, δηλαδή αντιπροσωπευτική για το μουσικό είδος που υπηρετούσε. Δυο απ' αυτές τις συνθέσεις είναι τα κομμάτια ‘Λάλι – Λάλι’ και ‘Είμαι Παιδί Τζιμάνι’.
Αν δεν κάνω λάθος, ο Κατινάρης έμενε στην Καισαριανή. Σύμφωνα όμως με μαρτυρία του μαθητή του Βαγγέλη Κορακάκη, αυτός τον συναντούσε πιο πολύ σ' ένα κτήμα της οικογένειας στη Νέα Μάκρη. Ο εκλιπών δημιουργός άφησε στο πόδι του την κόρη του Μαρία. Πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη ερμηνεύτρια, ειδικά, πιστεύουμε, σμυρναίικων τραγουδιών.
Π. Σκούρτης
10 - 7 - 2009
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
*Έχω την εντύπωση ότι ο Αντώνης Κατινάρης συνεργάστηκε και με το ντουέτο Κώστα Παπαδόπουλου - Λάκη Καρνέζη. Ήταν για τις ανάγκες της ηχογράφησης στο τραγούδι του πρώτου ‘Τι να σου Κάνει Μια Καρδιά’. Γι' αυτό άλλωστε και το ύφος του παιξίματος θυμίζει κάπως τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Το χασάπικο αυτό - σε στίχους της μεγάλης λαϊκής μας ποιήτριας Ευτυχίας Παπαγιανοπούλου - ερμήνευσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Μέσα στο διάστημα 2003 - 04 προέκυψε ο θάνατος τριών σημαντικών εκπροσώπων από το χώρο της Λαϊκής Μουσικής, του Νίκου Καρανικόλα, του Μιχάλη Δασκαλάκη και του Θόδωρου Πολυκανδριώτη. Αυτό το συμβάν μας παρέπεμψε στο γεγονός ότι αρκετά χρόνια πριν από αυτούς είχαν φύγει δυο άλλοι ομότεχνοί τους. Ήταν νομίζω το 1999 που χάσαμε τους Χρήστο Κολοκοτρώνη και Αντώνη Κατινάρη.
Ο Χρήστος Κολοκοτρώνης ξεκίνησε από στιχουργός. Συνεργάστηκε με πολλούς συνθέτες στον χώρο του ειδικά με τον Μανώλη Χιώτη Κλασική επιτυχία τους το ‘Απόψε Φίλα με’, που πρωτοείπε ο Στέλιος Καζαντζίδης με την Καίτη Γκρεϋ και πιο μετά ερμήνευσε η Μαίρη Λίντα. Αργότερα ο Κολοκοτρώνης έγραψε και στίχους για δυο τραγούδια που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης και ερμήνευσαν η Πόλυ Πάνου και ο Πάνος Γαβαλάς αντίστοιχα Ήσαν τα κομμάτια ‘Σε Ποιο Βουνό’ και ‘Κάποιο Πρωινό στον Πειραιά’.
Έχω ακούσει πως σύμφωνα με κάποια μαρτυρία του, ο αναφερόμενος δημιουργός 'αναγκάστηκε' να γίνει και συνθέτης. Δεν γνωρίζω κατά πόσο αληθεύει η συγκεκριμένη πληροφορία, πάντως είναι γνωστό πως κάποια εποχή τα ονόματα των στιχουργών δεν αναφέρονταν στους δίσκους. Εκτός από δημιουργός αρκετών επιτυχιών, υπήρξε υποστηρικτής πολύ γνωστών -σήμερα τραγουδιστών. Κλασικό παράδειγμα η περίπτωση του Στράτου Διονυσίου. Τελευταία μάλιστα είχε αναδείξει τη Σία Λυμπέρη μια πολύ αξιόλογη - πλην όμως παραμελημένη από τις εταιρείες - ερμηνεύτρια. Την ίδια περίπου εποχή ηχογράφησε κι έναν δίσκο όπου ερμήνευσε ο ίδιος κάποια παλιά και καινούργια - τότε - τραγούδια του. Ο αναφερόμενος καλλιτέχνης είχε διευθύνει και κάποιο κέντρο που έφερε ως επωνυμία το επίθετό του. Το μαγαζί αυτό βρισκόταν - αν δεν κάνω λάθος - στην οδό Θηβών.
Σε αυτό το σημείο, προκειμένου να αποδείξουμε ότι υπάρχει κάποιος συνδετικός κρίκος μεταξύ των παλιών και των νεότερων εκπροσώπων της γνήσιας λαϊκής μουσικής, πρέπει να αναφέρουμε το εξής: Ένας από τους δασκάλους στο μπουζούκι για τον σημερινό σολίστα και αξιόλογο συνθέτη λαϊκών τραγουδιών Βαγγέλη Κορακάκη , υπήρξε ο Αντώνης Κατινάρης. Οι δυο σολίστες συνδέονταν επίσης με κάποια συγγένεια. Συγκεκριμένα, ο πατέρας του πρώτου ήταν ξάδελφος του δεύτερου.
Αντίθετα απ' ότι ίσως μαρτυράει το επώνυμό του, ο Κατινάρης είχε γεννηθεί στα Χανιά. Ήταν το 1933. Σύμφωνα με μαρτυρία του στιχουργού Τάκη Κωλέτη, ο πρώτος μαζί με τον - ομότεχνό του από πλευράς ενασχόλησης με τη σύνθεση - Βασίλη Βασιλειάδη, ήσαν οι βασικοί τροφοδότες της λαϊκής δισκογραφίας στη δεκαετία 60 - 70. Κατά καιρούς, τόσο ο Κατινάρης όσο και ο Βασιλειάδης είχαν κατηγορηθεί για κλοπή μελωδιών από ομότεχνούς τους. Ανεξάρτητα από το αν κάτι τέτοιο αληθεύει ή όχι, πρόκειται πιστεύουμε για δυο μουσικοσυνθέτες με πολύ ταλέντο.
Την εποχή που εγώ πρωτάκουγα τα τραγούδια του πρώτου από τους δυο συνθέτες που μόλις αναφέραμε, δεν ήξερα πως υπήρχαν δυο διαφορετικά είδη μπουζουκιών. Μετά όταν πληροφορήθηκα για την ύπαρξη του τρίχορδου κι άρχισα να θαυμάζω τον ήχο του, έμαθα επίσης ότι ο συγκεκριμένος μουσικός έπαιζε τρίχορδο μπουζούκι. Πάντως –κατά την προσωπική μου γνώμη - πιο ενδεικτικός για το είδος του μπουζουκιού που παίζει ο Αντώνης Κατινάρης, είναι ο ήχος ο οποίος ακούγεται σε κάποια ηχογράφηση που έγινε στο τραγούδι του Μάρκου ‘Ο Μαθητής’. Στον συγκεκριμένο δίσκο, το κομμάτι ερμηνεύει ο Πρόδρομος Τσαουσάκης ενώ σολίστας και τραγουδιστής προσφωνούν και παινεύουν ο ένας τον άλλο.
Ο αναφερόμενος μουσικός μαζί με τον σολίστα και δεξιοτέχνη - επίσης του τρίχορδου μπουζουκιού - Σπύρο Λιόση - αποτέλεσαν το πιο διάσημο ντουέτο μπουζουξήδων μετά από τους Κώστα Παπαδόπουλο και Λάκη Καρνέζη.* Το ντουέτο Κατινάρης Λιόσης, συμμετείχε ιδιαίτερα στην ορχήστρα που συνόδευε τον Πάνο Γαβαλά. Ο πρώτος από τους δύο έγραψε και τη μουσική σε πολλά τραγούδια.. Αυτά που είναι πιο αντιπροσωπευτικά - κατά την προσωπική μας γνώμη –του συνθετικού του ύφους, τα έχει ερμηνεύσει ο Στράτος Διονυσίου. ‘Μπαγλαμάδες και Μπουζούκια’, ‘Η Ψευτιά του Κόσμου’ και πολλά άλλα. Επίσης πριν από τον Τάκη Σούκα και τον Τάκη Μουσαφίιρη,- όπως επίσης πιστεύω από τον Αντώνη Ρεπάνη και τον Άκη Πάνου - αυτός που συνέθεσε τα πρώτα αξιόλογα τραγούδια τα οποία ερμήνευσε ο Γιώργος Μαργαρίτης, ήταν ο Αντώνης Κατινάρης. Απ' αυτά ξεχωρίζει ένα κομμάτι με τίτλο ‘Το Καλλίτερο Αλάνι’. Αυτό το ζεϊμπέκικο βασίζεται πάνω σε στίχους της λαϊκής τραγουδίστριας - αν δεν κάνω λάθος και συντρόφου του συνθέτη - Σίας Ροζάκη. Όμως τα συγκεκριμένα κομμάτια θάφτηκαν μέσα σε σωρεία τραγουδιών κατώτερης ποιότητας που εκείνη την εποχή απέδιδε ο τραγουδιστής. Υπήρξαν φορές που ο συνθέτης ερμήνευσε και ο ίδιος κάποια τραγούδια του. Κι αυτό καλώς έγινε μιας και – πάλι κατά την προσωπική μας γνώμη - είχε φωνή θαυμάσια, δηλαδή αντιπροσωπευτική για το μουσικό είδος που υπηρετούσε. Δυο απ' αυτές τις συνθέσεις είναι τα κομμάτια ‘Λάλι – Λάλι’ και ‘Είμαι Παιδί Τζιμάνι’.
Αν δεν κάνω λάθος, ο Κατινάρης έμενε στην Καισαριανή. Σύμφωνα όμως με μαρτυρία του μαθητή του Βαγγέλη Κορακάκη, αυτός τον συναντούσε πιο πολύ σ' ένα κτήμα της οικογένειας στη Νέα Μάκρη. Ο εκλιπών δημιουργός άφησε στο πόδι του την κόρη του Μαρία. Πρόκειται για μια πολλά υποσχόμενη ερμηνεύτρια, ειδικά, πιστεύουμε, σμυρναίικων τραγουδιών.
Π. Σκούρτης
10 - 7 - 2009
ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
*Έχω την εντύπωση ότι ο Αντώνης Κατινάρης συνεργάστηκε και με το ντουέτο Κώστα Παπαδόπουλου - Λάκη Καρνέζη. Ήταν για τις ανάγκες της ηχογράφησης στο τραγούδι του πρώτου ‘Τι να σου Κάνει Μια Καρδιά’. Γι' αυτό άλλωστε και το ύφος του παιξίματος θυμίζει κάπως τη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη. Το χασάπικο αυτό - σε στίχους της μεγάλης λαϊκής μας ποιήτριας Ευτυχίας Παπαγιανοπούλου - ερμήνευσε ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.
Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ, ΤΟ ΚΛΕΦΤΙΚΟ ΚΑΙ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΛΑΛΕΖΑΣ
Τα είδη Τραγουδιού που ανήκουν στην Παραδοσιακή μας Λαϊκή Μουσική είναι δύο: το Δημοτικό και το Ρεμπέτικο. Kακώς γίνεται διαχωρισμός μεταξύ Λαϊκού και Δημοτικού τραγουδιού. Λαϊκό δεν είναι μόνο το Ρεμπέτικο, απλώς αυτό είναι το Αστικό Λαϊκό, ενώ το Δημοτικό είναι εκείνο της Υπαίθρου. Και τα δύο αυτά είδη διαπνέονται από κάποιο παράπονο. Όμως, το παράπονο που βγαίνει από το Ρεμπέτικο προσωπικά δεν μ’ ενοχλεί, ίσως επειδή - τουλάχιστον τις περισσότερες φορές - είναι τραχύ. Απεναντίας, το παράπονο που βγάζει το Δημοτικό, ηχούσε στ’ αυτιά μου ως κλαψιάρικο και μισοκακόμοιρο. Δηλαδή, ενώ δεν μπορώ να ισχυριστώ πως δεν εκτιμούσα το δημοτικό τραγούδι γενικά ως μουσικό είδος, με απωθούσε ο τρόπος με τον οποίο συχνά αποδιδόταν, τόσο από πλευράς παιξίματος, όσο και ερμηνείας.
Ομολογώ ότι τα συναισθήματά μου απέναντι στο Δημοτικό υπήρξαν ανάμεικτα. Αυτά όμως ίσχυαν μέχρι τη στιγμή που άκουσα τις ερμηνείες της Γιώτας Βέη και του Παναγιώτη Λάλεζα . Η χροιά στις φωνές και των δυο αυτών καλλιτεχνών διαθέτει μια ιδιαίτερη γλυκύτητα και τούτο ακριβώς είναι το στοιχείο που, πιστεύω, ότι ταιριάζει στην ερμηνευτική απόδοση του συγκεκριμένου μουσικού είδους.
Ειδικά για τον Λάλεζα, πρέπει να πω το εξής: από την πρώτη στιγμή που τον άκουσα, διαισθάνθηκα ότι ο αναφερόμενος καλλιτέχνης έχει μάλλον ξεχωριστή επίδοση σε εκείνο το είδος του Δημοτικού που ονομάζουμε Κλέφτικο. Θεωρώ πως το Κλέφτικο είναι ένα πολύ ιδιαίτερο είδος Δημοτικού Τραγουδιού. Πέρα από την βαριά ιστορική κληρονομιά που κουβαλάει, υπάρχει και ένα άλλο στοιχείο που με ωθεί σε αυτό το συμπέρασμα. Αν δεν κάνω λάθος, αρκετές από τις δημιουργίες που ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, είτε δεν προσφέρονται για χορό είτε, όταν καταλήγουν σε έναν συγκεκριμένο χορευτικό ρυθμό, αυτός είναι μάλλον υποτυπώδης. Τούτο οδηγεί τους ακροατές στο να επικεντρώσουν την προσοχή τους πιο πολύ στην ερμηνεία παρά στη μουσική (στο ρυθμό), πράγμα που σημαίνει πως οι καλλιτέχνες που αποδίδουν τραγουδιστικά τα συγκεκριμένα κομμάτια είναι αναγκαίο να διαθέτουν μεγάλη γκάμα φωνητικών δυνατοτήτων καθώς και τεράστιο εύρος φωνής.
Απ’ ό,τι διαπίστωσα στην πορεία, σε σχέση με τις ικανότητες του Παναγιώτη Λάλεζα στο προαναφερόμενο είδος Δημοτικού Τραγουδιού, τελικά δεν έπεσα έξω. Εντελώς πρόσφατα, βρέθηκε στα χέρια μου η σειρά τραγουδιών που πριν από οχτώ χρόνια είχε ηχογραφήσει ο αναφερόμενος καλλιτέχνης. Πρόκειται για έναν δίσκο που φέρει ακριβώς τον τίτλο ‘ΚΛΕΦΤΙΚΑ’. Δυστυχώς σ’ αυτόν δεν περιλαμβάνεται το κομμάτι «Ποιος Είναι ο πιο Γρήγορος». Το είχα ακούσει από τον Λάλεζα όχι μόνο στις ηχογραφήσεις που έκανε όταν ήταν μικρός - ως παιδί θαύμα - αλλά κι αργότερα και οι εντυπώσεις που μου άφησε ήταν ιδιαίτερα θετικές. Στον δίσκο ‘ΚΛΕΦΤΙΚΑ’ όμως υπάρχει μια παραλλαγή του τραγουδιού «Τρυγώνα», που ενώ κυρίως παίζεται σε ελεύθερο ρυθμό, περιλαμβάνει κι αυτόν του συρτού και όχι του τσάμικου, όπως συμβαίνει στην ηχογράφηση του ίδιου τραγουδιού που είχε κάνει ο Τάκης Καρναβάς. Με την ευκαιρία αυτή να πούμε ότι η ηχογράφηση με τον Καρναβά έγινε με την οργανική συνοδεία του Βασίλη Σούκα, ενώ σ’ αυτή με τον Λάλεζα κλαρίνο παίζει ο Γιώργος Κοτσίνης. Ο Κοτσίνης παίζει κλαρίνο όχι μόνο στο συγκεκριμένο τραγούδι αλλά και σ’ όλο το δίσκο.
Π. Σκούρτης
7 -6 - 2008
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)
